Συναυλία, σημειολογία και σκιές: Τι (δεν) συνέβη στο φεστιβάλ της μειονοτικής νεολαίας
Με φόντο την κεντρική πλατεία της Κομοτηνής και υπό το βάρος της πρόσφατης τραγωδίας με τον θάνατο του μικρού κοριτσιού στους Σιδεράδες Ροδόπης, πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Κυριακής 3 Αυγούστου 2025 το 13ο GAT Festivali. Αν και οι προσδοκίες των διοργανωτών – της Ομάδας Νέων Ακαδημαϊκών (Genç Akademisyenler Topluluğu – GAT) – ήταν υψηλές, η εκδήλωση άφησε μικτά μηνύματα, αποκαλύπτοντας κενά στην υλοποίηση και στην ανταπόκριση.
Παρά την προσεκτικά δομημένη σκηνοθεσία του ιδεολογικού και πολιτιστικού στίγματος, η συμμετοχή του κοινού δεν υπήρξε μαζική, ενώ πολλοί προσήλθαν και αποχώρησαν απογοητευμένοι, καθώς το βασικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα – η συναυλία του τουρκικού συγκροτήματος Yüzyüzeyken Görüşürüz – ξεκίνησε με μεγάλη καθυστέρηση, στις 22:30. Μέχρι εκείνη την ώρα, δεν υπήρχε κανένα συνοδευτικό ή ενημερωτικό περίπτερο, γεγονός που ενίσχυσε την αίσθηση αμηχανίας και απουσίας πραγματικής εμπλοκής με το κοινό.
Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά, όχι μόνο εξαιτίας της τραγωδίας των Σιδεράδων, αλλά και λόγω της ελλιπούς διάδρασης μεταξύ οργανωτών και συμμετεχόντων. Παρά την ύπαρξη άνω των 40 χορηγών, πολλοί εξ αυτών – κυρίως τοπικοί επαγγελματίες – εμφανίστηκαν δυσαρεστημένοι από τη γενική εικόνα και την προσέλευση, καθώς δεν φάνηκε να αποτυπώνεται ανταποδοτικά η επένδυσή τους στην εκδήλωση.
Το φεστιβάλ ως πολιτιστική πλατφόρμα ή εργαλείο;
Ο πρόεδρος του GAT, Χιλμί Ερέν Σαΐτ, παρουσίασε το φεστιβάλ ως πεδίο «έκφρασης της νεολαίας» και «ενδυνάμωσης του κοινού μέλλοντος της μειονότητας», με έμφαση στη συλλογική δημιουργία και την πολιτισμική ταυτότητα. Αναφορά έκανε και στη στήριξη του Δήμου Κομοτηνής, γεγονός που προσέδωσε μια διάσταση «συνύπαρξης», χωρίς ωστόσο να καλύψει τη σκόπιμη απουσία οποιασδήποτε αναφοράς σε κρατικούς ή εκπαιδευτικούς ελληνικούς θεσμούς.
Η επιλογή του συνθήματος της εκδήλωσης “Yüzyüzeyken Konuşuruz” («Να μιλάμε πρόσωπο με πρόσωπο») παρέπεμπε άμεσα στο φιλοξενούμενο τουρκικό μουσικό σχήμα Yüzyüzeyken Görüşürüz, ενισχύοντας τον στόχο δημιουργίας ταύτισης με το νεανικό τουρκικό ακροατήριο. Πρόκειται για πολιτισμικό δάνειο με πολιτική φόρτιση, που συνάδει με τη στρατηγική της Άγκυρας για ήπιες παρεμβάσεις μέσω μουσικής, αισθητικής και lifestyle αφήγησης.
Συμμετοχές με θεσμικό βάρος και το πολιτικό αποτύπωμα
Το παρόν έδωσε ο Τούρκος Πρόξενος Αϊκούτ Ουνάλ συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, όπως και εκπρόσωπος του DEB (Κόμμα Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας), Μπουράκ Αντίλ, ενισχύοντας το σήμα της θεσμικής τουρκικής στήριξης. Από την πλευρά του Δήμου, παρών ήταν ο Αντιδήμαρχος Μεσούτ Μεχμέτ, στοιχείο που προβλήθηκε εμφατικά από τον GAT, ενώ απουσίαζε κάθε αναφορά σε περιφερειακούς ή κρατικούς θεσμούς του ελληνικού κράτους.
Η GAT, υπό την αιγίδα της BTAYTD (Σύλλογος Επιστημόνων Μειονότητας Δυτικής Θράκης), εμφανίζεται πλέον όχι ως απλή φοιτητική ομάδα, αλλά ως μηχανισμός καλλιέργειας εσωτερικής νομιμοποίησης της νέας ελίτ της μειονότητας. Μέσα από τέτοιες δράσεις διαμορφώνεται ένα τοπίο εναλλακτικής ηγεσίας, οργανωμένου αφηγήματος και παράλληλων δομών πολιτιστικής παραγωγής, σε στενή σύνδεση με την Άγκυρα.
Ερμηνεία, μηνύματα και σήματα κόπωσης
Το φεστιβάλ, αν και εμφανίστηκε ως γιορτή, λειτούργησε περισσότερο ως κλειστή τελετουργία ιδεολογικής αναπαραγωγής. Η χαμηλή προσέλευση, η έλλειψη οργανικής διάδρασης, η μονομερής πολιτιστική σήμανση και η απογοήτευση των χορηγών, στέλνουν σημάδια κόπωσης ενός μοντέλου που – παρά τις συνεχείς ενισχύσεις – δυσκολεύεται να πείσει πέρα από τον εσωτερικό του πυρήνα.
Η επικοινωνιακή σύγχυση φανερώνει ίσως μια πρόθεση απόκρυψης ή συγκαλυμμένης παρουσίας, ενισχύοντας την αίσθηση πως δεν πρόκειται για καθαρά πολιτιστική εκδήλωση, αλλά για στοχευμένη δράση ενταγμένη σε γεωπολιτικό σχεδιασμό πολιτιστικής διείσδυσης.
Περισσότεροι χορηγοί, λιγότερη αίσθηση – και απογοήτευση στα παρασκήνια
Η πλειοψηφία των χορηγών προερχόταν από την τοπική τουρκόφωνη αγορά της Ροδόπης. Πολλές επιχειρήσεις φέρουν τουρκικές ονομασίες ή συνδέονται με lifestyle επιλογές νέων – κομμωτήρια, καφέ, καταστήματα ναργιλέ όπως το Gürkan Nargile, αλλά και design studios. Το target group είναι σαφές: νεανικό, μειονοτικό, με αστικό χαρακτήρα και σαφή πολιτισμική αναφορά στην Τουρκία.
Η παρουσία του μειονοτικού ραδιοφωνικού σταθμού 107.6 Radio ως επίσημου υποστηρικτή φανερώνει την αντίληψη του φιλοπροξενικού συστήματος για τον ρόλο τοπικών ΜΜΕ στην προβολή, τη δικτύωση αλλά και τη συνδιαμόρφωση ενός κοινού επικοινωνιακού ανανεωμένου αναγνωριστικού κώδικα.
GAT, BTAYTD και Προξενείο: ένας πολιτιστικός μηχανισμός με στρατηγική κατεύθυνση
Ο πρόεδρος της GAT, Χιλμί Ερέν Σαΐτ, ανέδειξε στη χαιρετιστήρια ομιλία του τους βασικούς άξονες του φεστιβάλ ως χώρο συλλογικής δημιουργίας, ενότητας και έκφρασης της μειονοτικής νεολαίας:
«Αυτό το φεστιβάλ δεν είναι απλώς μια διασκέδαση· είναι η φωνή της νεολαίας, η έκφραση της δημιουργικότητας, η αλληλεγγύη και το σύμβολο του κοινού μας μέλλοντος.»
Με πολιτική σημειολογία, τόνισε ακόμη:
«Η νεολαία είναι όχι μόνο το μέλλον αλλά και το παρόν. Το GAT Festivali στοχεύει στην ενίσχυση αυτής της φωνής.»
Αίσθηση προκάλεσε η αναφορά του στον Δήμαρχο Κομοτηνής, Ιωάννη Γκαράνη, και στη στήριξη του Δήμου, λέγοντας πως «τέτοιες ενέργειες αποτελούν μήνυμα για την κουλτούρα της συμβίωσης» – μια φράση που από μόνη της επαναφέρει τον όρο «συμβίωση» σε μειονοτική ορολογία με τουρκική προέλευση.
Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν έγινε καμία αναφορά σε ελληνικούς θεσμούς, πέραν του Δήμου Κομοτηνής, και απουσίαζαν πλήρως οποιαδήποτε σύμβολα ή σηματοδοτήσεις ελληνικής εθνικής ταυτότητας.
Συμπέρασμα
Το 13ο GAT Festivali φώτισε περισσότερο τα όρια και τις αντιφάσεις μιας πολιτιστικής στρατηγικής παρά την επιτυχία της. Εν μέσω βαριάς κοινωνικής συγκυρίας, με σκιές στην επικοινωνία και φθίνουσα ανταπόκριση, το φεστιβάλ αναπαρήγαγε ένα γνώριμο αφήγημα, χωρίς όμως τη δυναμική της ευρύτερης αποδοχής. Αντί για φεστιβαλική «εξωστρέφεια», υπήρξε συμβολική επανάληψη ενός ταυτοτικού κύκλου, με θεσμικές παρουσίες από την Τουρκία, απούσα τη νέα πνοή και τη ζωηρή συμμετοχή που ο ίδιος ο GAT επικαλείται.
