Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης
Η πρόσφατη αναγνώριση των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών ως ξεχωριστής θρησκευτικής κοινότητας από τη Βουλή των Ελλήνων σηματοδοτεί μια ιστορική τομή για τη Θράκη και την πολυπολιτισμική της ταυτότητα. Σε μια περιοχή όπου θρησκευτικές και εθνοτικές ταυτότητες συχνά αποτέλεσαν πεδίο αντιπαράθεσης, η θεσμική αυτή κίνηση ανοίγει το δρόμο για την ειρηνική συνύπαρξη, τον σεβασμό και την αμοιβαία αναγνώριση.
Η ελληνική πολιτεία, με την αναγνώριση αυτή, αναδεικνύει το πρότυπο μιας δημοκρατικής διαχείρισης της θρησκευτικής πολυμορφίας, στέλνοντας παράλληλα ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε γεωπολιτικά συμφραζόμενα που επιχειρούν να μονοπωλήσουν τα πολιτισμικά και θρησκευτικά δρώμενα της περιοχής.
Η Θράκη δεν είναι απλά ένα κομμάτι της Ελλάδας, αλλά ένα ζωντανό παράδειγμα ειρηνικής πολυφωνίας. Η κοινότητα των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών, πλέον επίσημα αναγνωρισμένη, ενισχύει αυτή την πολυφωνία, προάγοντας τη συνοχή και την αρμονία στην περιοχή.
Αναγνώριση Μπεκτασήδων-Αλεβιτών: Θρησκευτική δικαίωση ή γεωπολιτική τοποθέτηση της Ελλάδας;
Η πρόσφατη αναγνώριση των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών ως χωριστής θρησκευτικής νομικής προσωπικότητας από τη Βουλή των Ελλήνων δεν αποτελεί μια απλή θεσμική διευθέτηση· συνιστά μια βαθιά πολιτική και γεωστρατηγική κίνηση, με συνέπειες τόσο για την εσωτερική κοινωνική ισορροπία της Θράκης όσο και για την ευρύτερη εικόνα της Ελλάδας στον διεθνή χώρο.
1. Θεσμική κατοχύρωση: Ισότητα και διακριτότητα
Πρώτα και κύρια, η απόφαση αυτή θεσμοθετεί την ύπαρξη και την ιδιοπροσωπία των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών, μιας θρησκευτικής ομάδας με βαθιές ρίζες στη Θράκη, αλλά και με ιστορικά διαφορετική θεολογική κοσμοαντίληψη από τον κλασικό σουνιτισμό. Πρόκειται για μια εξέλιξη που ανταποκρίνεται στις αρχές της ελευθερίας θρησκευτικής συνείδησης, ενώ επιπλέον αποτυπώνει τη βούληση της Πολιτείας να μην εναποθέτει όλες τις μειονοτικές εκφράσεις κάτω από την ίδια θρησκευτική ή εθνοτική ομπρέλα, αποφεύγοντας μονολιθικές ταυτοποιήσεις.
2. Θεσμική αντιπαραβολή στον έλεγχο του Τουρκικού Προξενείου
Αναμφισβήτητα, η κίνηση αυτή πλήττει το μονοπώλιο του τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής, το οποίο για δεκαετίες επιχειρεί να παρουσιάσει τους μουσουλμάνους της Θράκης ως ένα ενιαίο σώμα “τουρκικής” ταυτότητας και σουνιτικής θρησκευτικής έκφρασης. Οι Αλεβίτες (και ιδίως οι Μπεκτασήδες) ιστορικά αντιμετωπίζονταν με περιθωριοποίηση από την τουρκική πολιτική και θρησκευτική ηγεσία, καθώς η δική τους ερμηνεία του Ισλάμ δεν ταυτίζεται με τον δογματισμό της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet).
Η θεσμική αναγνώριση τους στην Ελλάδα, με τη συνακόλουθη αυτονόμησή τους από το δίκτυο των ψευδομουφτήδων και των τουρκικών προξενικών επιρροών, επιβεβαιώνει τον πλουραλισμό της μουσουλμανικής παρουσίας στην περιοχή και μπορεί να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην πολιτικοθρησκευτική κατήχηση που επιχειρείται.
3. Η κίνηση της Ελλάδας ως μήνυμα στα Βαλκάνια και την Τουρκία
Η αναγνώριση των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών εντάσσεται και σε μια πιο ευρύτερη γεωπολιτική στρατηγική:
-
Προς τα Βαλκάνια, η Ελλάδα στέλνει μήνυμα ότι μπορεί να είναι πρότυπο διαχείρισης θρησκευτικών μειονοτήτων, κόντρα στο συγκεντρωτικό, σουνιτοκεντρικό μοντέλο της Τουρκίας που μεταφέρει τις δομές της Diyanet σε κάθε μουσουλμανική κοινότητα στα Βαλκάνια μέσω των ΜΚΟ της.
-
Προς την Τουρκία, η απόφαση αποτελεί ήπια γεωστρατηγική απάντηση, καθώς αμφισβητεί την τουρκική αφήγηση περί ενιαίας “τουρκικής μειονότητας” στη Θράκη και επιβεβαιώνει την ύπαρξη εσωτερικής ετερογένειας. Ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη ότι στην ίδια την Τουρκία οι Αλεβίτες στερούνται ακόμη πλήρους θεσμικής αναγνώρισης.
4. Κίνδυνοι και προκλήσεις: Από την αναγνώριση στη θεσμική κατοχύρωση
Η πρόκληση που απομένει είναι διπλή:
-
Θεσμική εμβάθυνση: Η αναγνώριση θα πρέπει να συνοδευτεί από λειτουργικά εργαλεία –χώρους λατρείας, εκπαιδευτικά προγράμματα, δυνατότητα αυτοδιοίκησης– ώστε να μην μείνει στο επίπεδο της συμβολικής πολιτικής.
-
Αντιδράσεις εντός και εκτός: Δεν αποκλείεται η Άγκυρα, αλλά και κύκλοι που έχουν αναφορά στους ψευδομουφτήδες Ξάνθης και Κομοτηνής, να επιχειρήσουν δυσφήμηση ή υπονόμευση της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, μέσω ρητορικής “διάσπασης της μειονότητας”.
5. Η παρουσία των Διαχειριστικών Επιτροπών: Νομιμοποίηση και αποδοχή
Η επίσημη συμμετοχή των Διαχειριστικών Επιτροπών στη μεγάλη εορτή στο ύψωμα Χίλια επιβεβαιώνει ότι το ελληνικό κράτος, μέσω των θεσμικών του οργάνων, αναγνωρίζει εμπράκτως την ταυτότητα των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών. Η στάση αυτή ενισχύει τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ Πολιτείας και κοινοτήτων, πέρα από γεωπολιτικές σκοπιμότητες.
Συμπέρασμα
Η αναγνώριση των Μπεκτασήδων-Αλεβιτών δεν είναι μόνο μια κίνηση θρησκευτικού σεβασμού· είναι ένα βήμα θεσμικού εκσυγχρονισμού και πολιτικής ωριμότητας. Αν συνδυαστεί με σταθερή παρουσία και ειλικρινή στήριξη των κρατικών θεσμών, μπορεί να λειτουργήσει ως αποσταθεροποιητικός παράγοντας απέναντι στις προξενικές διεισδύσεις και ως πρότυπο για την ορθολογική διαχείριση της πολιτισμικής πολυμορφίας.
