Γράφει ο Δρ. Κλεάνθης Κλεάνθους
Η παχυσαρκία αποτελεί αναγνωρισμένη νόσο εδώ και πάνω από μία δεκαετία. Η παιδική παχυσαρκία αυξάνεται ταχέως και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα δημόσιας υγείας της σύγχρονης εποχής. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) στην Ευρώπη ένα στα τρία παιδιά σχολικής ηλικίας εμφανίζουν αυξημένο βάρος , γεγονός που συνδέεται με σοβαρές επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική του υγεία. Η Ελλάδα δυστυχώς κατέχει τη 2η θέση στις ηλικίες 5-9 ετών και την 1η στον εφηβικό πληθυσμό.
Η κατανόηση των αιτιών που οδηγούν στην παιδική παχυσαρκία, καθώς και οι στρατηγικές για την πρόληψη κυρίως αλλά και την αντιμετώπισή της, αποτελούν βασικά βήματα για τη βελτίωση της υγείας των νέων γενεών.
Αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας
Η παιδική παχυσαρκία προκαλείται από έναν συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών και συμπεριφορικών παραγόντων.
1. Διατροφικές συνήθειες
Η αύξηση της κατανάλωσης τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας, όπως τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, λίπη και επεξεργασμένα συστατικά, συνεισφέρει σημαντικά στην παχυσαρκία. Τα παιδιά τείνουν να καταναλώνουν περισσότερα έτοιμα και γρήγορα φαγητά (fast food), σνακ με θερμίδες και αναψυκτικά με ζάχαρη. Κάτι άλλο που ίσως δεν αξιολογούμε αρκετά αλλά οι μελέτες δείχνουν ότι παίζει καταλυτικό ρόλο στην υπερβαρότητα είναι η παράλειψη του πρωινού, όπου πλέον στη χώρα μας περισσότερα από τα μισά παιδιά ηλικίας 7-9 δεν καταναλώνουν καθημερινά.
2. Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
Η σωματική αδράνεια παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας. Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από την έντονη χρήση της τεχνολογίας (τηλεόραση, υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα), περιορίζοντας το χρόνο που αφιερώνεται σε σωματική δραστηριότητα, όπως το παιχνίδι και ο αθλητισμός.
3. Γενετικοί και οικογενειακοί παράγοντες
Οι γενετικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το μεταβολισμό και την αποθήκευση λίπους, αυξάνοντας την πιθανότητα ενός παιδιού να αναπτύξει παχυσαρκία. Επίσης, τα πρότυπα διατροφής και φυσικής δραστηριότητας που διαμορφώνονται στο οικογενειακό περιβάλλον παίζουν σημαντικό ρόλο, αφού όπως σε πολλά πράγματα τα παιδιά μας μιμούνται.
4. Ψυχολογικοί παράγοντες
Πολλά παιδιά τείνουν να καταφεύγουν στο φαγητό ως μέσο αντιμετώπισης του άγχους, της βαρεμάρας ή της κατάθλιψης. Το οικογενειακό άγχος, η κοινωνική πίεση και οι αρνητικές εμπειρίες, όπως το bullying, μπορεί να επηρεάσουν την υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών.
Συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας
Η παιδική παχυσαρκία έχει άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών.
1. Σωματικές συνέπειες
Μεταβολικές διαταραχές: Αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, δυσλιπιδαιμίας και υπέρτασης.
Καρδιαγγειακά προβλήματα: Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιοπάθειες στην ενήλικη ζωή.
Αναπνευστικά προβλήματα: Παιδιά με παχυσαρκία μπορεί να παρουσιάσουν άπνοια κατά τον ύπνο ή βρογχικό άσθμα.
Ορθοπεδικά προβλήματα: Η υπερβολική επιβάρυνση του σκελετικού συστήματος οδηγεί σε μυοσκελετικά προβλήματα, όπως πόνους στις αρθρώσεις.
2. Ψυχολογικές συνέπειες
Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Τα παιδιά με παχυσαρκία συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα αυτοπεποίθησης και κοινωνικής απομόνωσης.
Κατάθλιψη και άγχος: Το κοινωνικό στίγμα και η σωματική εικόνα μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, ενώ το άγχος για την κοινωνική αποδοχή αυξάνεται.
Διατροφικές διαταραχές: Η πίεση για απώλεια βάρους και η εμμονή με το σώμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διατροφικών διαταραχών, όπως η βουλιμία ή η ανορεξία.
Πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας
Η πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει την αλλαγή του τρόπου ζωής τόσο των παιδιών όσο και των οικογενειών τους.
1. Υγιεινή διατροφή
Η προώθηση μιας ισορροπημένης διατροφής πλούσιας σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και άπαχες πρωτεΐνες, αλλά και η καθιέρωση συχνών γευμάτων καθημερινά, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της παχυσαρκίας. Οι γονείς πρέπει να προσπαθούν να μειώσουν την κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών και επεξεργασμένων τροφών, αντικαθιστώντας τα με υγιεινές επιλογές.
2. Φυσική δραστηριότητα
Η καθημερινή σωματική δραστηριότητα είναι κρίσιμη για τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε παιχνίδια, αθλητικές δραστηριότητες και περιπάτους. Οι ειδικοί προτείνουν τουλάχιστον 60 λεπτά μέτριας έως έντονης άσκησης την ημέρα.
3. Εκπαίδευση και υποστήριξη από το σχολείο
Τα σχολεία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της παχυσαρκίας, παρέχοντας υγιεινά γεύματα, απαγορεύοντας την ύπαρξη junk food στα κυλικεία και ενθαρρύνοντας τη φυσική δραστηριότητα. Επίσης, είναι σημαντικό να παρέχουν μαθήματα για την υγιεινή διατροφή και τη σημασία της άσκησης.
4. Ψυχολογική υποστήριξη
Η συναισθηματική υποστήριξη από την οικογένεια, τους φίλους και τους επαγγελματίες υγείας είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειαστεί η παρέμβαση διαιτολόγου ή/και ψυχολόγου για την καθοδήγηση του παιδιού προς πιο υγιείς επιλογές.
Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα σύνθετο πρόβλημα με ποικίλες αιτίες και σοβαρές συνέπειες τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία των παιδιών. Η πρόληψη και η αντιμετώπισή της απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από την οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία και τους επαγγελματίες υγείας. Μόνο μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης θα μπορέσουμε να προλάβουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας και να εξασφαλίσουμε ένα υγιές μέλλον για τα παιδιά μας.
Ο Δρ Κλεάνθης Κλεάνθους είναι Παιδίατρος-Παιδοενδοκρινολόγος
Διεύθυνση: Μεσογείων 64, Αμπελόκηποι, Αθήνα 11527
Τηλέφωνο: + 30 6977 980 872
