Παρατηρούμε το τελευταίο χρονικό διάστημα ότι αναπτύσσεται μία ιδιαίτερη επιχειρηματική και οικονομική δραστηριότητα στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας των ελληνο-τουρκικών σχέσεων καθώς αυξάνονονται οι αυξάνονται οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, οι άμεσες τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα έφτασαν το 2024 τα 548 εκατ. δολάρια, σε σύγκριση με το 2022, όταν οι άμεσες τουρκικές επενδύσεις στη χώρα μας ήταν μόλις 52 εκατ. ευρώ.
Α. Τουρκικές επενδύσεις στρατηγικού χαρακτήρα
Η τουρκική οικονομική παρουσία εντοπίζεται στην αγορά ακινήτων, το λιανεμπόριο και σε στρατηγικές εξαγορές ελληνικών επιχειρήσεων ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία ενός ιδιαίτερου οικονομικού χώρου μέσω των “παραλλήλων δομων” στην Ελληνική Θράκη. Πιο συγκεκριμένα:
1. Τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα
Η ελληνική κτηματαγορά αναδεικνύεται σε μία από τις δημοφιλέστερες επιλογές των Τούρκων επενδυτών τόσο στο στο πλαίσιο του προγράμματος «Χρυσή Βίζα» όσο και στο real estate καθώς οι Τούρκοι ενδιαφέρονται κυρίως για ακίνητα στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και δημοφιλή τουριστικά νησιά, όπως η Ρόδος, η Κέρκυρα και η Κρήτη.
Στη Χίο, η Akfen Συμμετοχών επένδυσε 20 εκατ. ευρώ σε εκτάσεις για αγροτική και τουριστική αξιοποίηση. Στη Ρόδο, η Cengiz Holding έχει ήδη αναλάβει κατασκευαστικά έργα υποδομών, ενώ στη Σάμο η Limak δραστηριοποιείται στην ανακατασκευή του αεροδρομίου. Στην Κέρκυρα, η Yildirim Holding κατασκευάζει εργοστάσιο πλαστικών, ενώ στο Μεγανήσι ο Τούρκος επενδυτής Χαλίτ Σινγκιλίογλου αναπτύσσει μια πολυτελή ξενοδοχειακή μονάδα, επεκτείνοντας την παρουσία του στον κλάδο του τουρισμού υψηλών προδιαγραφών.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα καταγράφεται νέο κύμα τουρκικών αλυσίδων που εισέρχονται στη χώρα, επιχειρώντας να διεκδικήσουν μερίδιο από την ιδιαίτερα ανταγωνιστική ελληνική αγορά λιανικής.Η είσοδος της εταιρείας Vakko του κ. Τζεμ Χάκο είναι η τελευταία από μία σειρά εταιρειών που απευθύνονται στον Ελληνα καταναλωτή όπως άλλωστε και οι εταιρείες LC Waikiki, Penti , Madame Coco, , Istikbal κ.α.
Επίσης, οι Τούρκοι επενδυτές έχουν προχωρήσει και σε στρατηγικές εξαγορές ελληνικών επιχειρήσεων. Οι πιο «ηχηρές» ήταν των δύο τουρκικών ομίλων Koc και Dogus, που εν μέσω της κρίσης εισήλθαν δυναμικά στην ελληνική αγορά, ενώ ξεχωρίζει η επένδυση της Dardanel του επιχειρηματία Νιγιαζί Ονέν στην εταιρεία Καλλιμάνης, διεισδύοντας παραγωγικά στην Ευρώπη κι εμφανίζει διπλασιασμό των πωλήσεών της και αύξηση 65% στα λειτουργικά της κέρδη.
Από τις αξιοσημείωτες επενδυτικές κινήσεις των τελευταίων χρόνων ξεχωρίζουν επίσης η εξαγορά της Μακεδονικής Εταιρείας Χάρτου Α.Ε. από την Pak Group στη Θεσσαλονίκη, η επένδυση 28 εκατ. ευρώ της Eren Holding στη Nova Packaging και η εξαγορά ελληνικών φωτοβολταϊκών πάρκων από τη Suoz Energy.
Αντίθετα, η επένδυση της Polisan στη ΒΙ.ΠΕ. Βόλου απέτυχε, καθώς σταμάτησε η δραστηριότητα στο εργοστάσιο, το οποίο τέθηκε προς πώληση.
2. Στοιχεία και τάσεις διμερούς εμπορίου κι επενδύσεων
Οι ανωτέρω εξελίξεις εντάσονται και στο πλαίσιο των διμερών οικονομικών σχέσεων έτσι όπως προκύπτει και από τις αποφάσεις της 7ης Δεκεμβρίου του 2023, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο πρόεδρος Ερντογάν αποφάσισαν ότι θα πρέπει στα επόμενα 4 – 5 χρόνια να διπλασιασθεί το εμπόριο που υπάρχει ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Σήμερα το εμπόριο είναι της τάξεως των 5,4 δισ. και στόχος μας είναι να “εκτοξευθεί” στα 10 δισεκατομμύρια. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και οι αποστολές οικονομικής διπλωματίας και η διερεύνηση των ευκαιριών που προσφέρει το τρέχον οικονομικό κι επιχειρηματικό περιβάλλον.
Το 1990 το συνολικό εμπόριο μεταξύ Ελλάδος και του Τουρκίας μόλις και με τα βίας έφτανε τα 120 εκατομμύρια δολάρια και σήμερα το συνολικό εμπόριο έφτασαν το 2024 τα 548 εκατ. δολάρια, σε σύγκριση με το 2022, όταν οι άμεσες τουρκικές επενδύσεις στη χώρα μας ήταν μόλις 52 εκατ. ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα, η προοπτική είναι να πάμε πράγματι στα 8, 9 και τελικά 10 δισ. ευρώ, ίσως μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομολόγων, ο διπλασιασμός, σχεδόν, του διμερούς εμπορίου δεν θα είναι προς όφελος της Ελλάδας, σε όρους εμπορικού ισοζυγίου.
Ενώ για χρόνια το ισοζύγιο ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας (από το 2009 ώς το 2019, με εξαίρεση το 2016), πλέον έχει στραφεί σε ελλειμματικό, με την ελληνική πλευρά να εισάγει από την Τουρκία φρούτα και λαχανικά, αυτοκίνητα και βιοτεχνικά προϊόντα σε τιμές που ανταγωνίζονται εκείνες των κινεζικών, αλλά υπερτερούν σε ποιότητα.
Τα τουρκικά προϊόντα είναι ανταγωνιστικά για πολλούς λόγους, όπως το μέγεθος των τουρκικών επιχειρήσεων και το χαμηλότερο εργατικό και λειτουργικό κόστος. Επιπλέον, οι επιδοτήσεις από πλευράς του τουρκικού κράτους για την αύξηση της εξωστρέφειας των τουρκικών επιχειρήσεων είναι “γενναίες”, πχ. μέσω της χρηματοδότησης ενεργειών μάρκετινγκ και συμμετοχής σε διεθνείς εκθέσεις.
Η δε Τουρκία εισάγει από τη χώρα μας βαμβάκι, πετρελαιοειδή/ καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια, πρώτες ύλες διαφόρων ειδών και ανακυκλώσιμα προϊόντα, αλλά οι τιμές δεν είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικές σε όλα τα ελληνικά εξαγώγιμα. Mε βάση την πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) της ελληνικής πρεσβείας στην Άγκυρα, το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία αυξήθηκαν κατά 21,5%.
Οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2021, το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία ανερχόταν σε 337 εκατ. ευρώ, έναντι 316 εκατ. το 2020. Το 2019 σημειώθηκε μικρή μείωση των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία, της τάξης 1,4%. Οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνονται με σημαντικά χαμηλότερους ρυθμούς. Το απόθεμα των τουρκικών επενδύσεων ανέρχεται σε 104 εκατ. ευρώ, έναντι 69 εκατ. το 2020.
3. Η τουρκική οικονομική διπλωματία στη Β. Έλλάδα
Συμπληρώνοντας την παραπάνω γενική εικόνα, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η κινητίκότητα της τουρκικής οικονομκής διπλωματίας στην Βόρεια Ελλάδα όπως αυτή μεθερμηνεύεται μέσα από τις διαρκείς επισκέψεις του γραφείου οικονομικών υποθέσεων του Τουρκικού Προξενείου Θεσσαλονίκης σε οικονομικά επιμελητήρια.
Χαρακτηριστική η περίπτωση της Εμπορικής Ακολούθου Δρος Gulcan Iran που έχει πραγματοποιήσει επισκέψεις στα επιμελητήρια των νομών Μαγνησίας, Σερρών, Ημαθίας, Πέλλας, Κοζάνης, Καστοριάς,Καβάλας και Ροδόπης.
Από το σύνολο των επισκέψεων αυτών και τις δηλώσεις των ενδιαφερομένων μερών, προκύπτει ότι στόχος της τουρκικής πλευράς είναι η προώθηση επιχειρηματικών συνεργασιών και η επίλυση ενδεχόμενων διαφορών μέσα από διαμεσολαβητικές πρωτοβουλίες, ώστε να ενισχύεται η διαφάνεια και η εμπιστοσύνη στο διμερές εμπόριο. Εκ μέρους της Δρος Gulcan Iran εκδηλώνεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την διερεύνηση επενδυτικών ευκαιριών και οι Πρόεδροι των Επιμελητηρίων κατά τόπους αφειδώς.της παρέχουν αναλυτικά στοιχεία για διάφορους κλάδους επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Η κ. Gulcan ζητά ενημέρωση και στοιχεία τόσο για την τοπική βιομηχανία όσο και για τις επενδυτικές προοπτικές που μπορούν να υπάρξουν από τουρκικής πλευράς ενώ δείχνει ενδιαφέρον τόσο για το real estate που αναπτύσσεται όσο και για τον τουριστικό προϊόν ή την πρωτογενή παραγωγή και μεταποίηση αγροδιατροφικών προϊόντων αλλά και επενδύσεις στον χώρο της ενέργειας, δυνατότητες υλοποίησης επενδύσεων στο πλαίσιο της μεταλιγνιτικής περιόδου διερευνώντας .
Σε θέματα τουριστικού ενδιαφέροντος δεν παραλείπει βεβαίως να αναφέρεται και στην ανάδειξη της “οθωμανικής ιστορίας” περιοχών που επισκέπτεται και που μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους επισκέπτες από τη γειτονική χώρα.
Β. Παράλληλες οικονομικές δομές στην Θράκη
Η θράκη εντάσσεται σε ένα ξεχωριστό πλαίσιο οικονομικής κι επιχειρηματικές δράσης της γείτονος με έμφαση στην δημουργία παραλλήλων οικονομικών κι εμπορικών δομών που οδηγούν στην δημογραφική αυτονόμηση τμήματος του τοπικού πληθυσμού που αυτοπροσδιορίζεται ως “τουρκική μειονότητα δυτ. Θράκης”.
Έχει καταγραφεί σε πληθώρα άρθρων η επιθετική πολιτική της Τουρκίας στη Θράκη, με την Άγκυρα να χρησιμοποιεί ως όχημα την οικονομία για να δημιουργήσει μηχανισμούς “διαφοροποίησης” που οδηγούν σε -συνδυασμό με την διεύρυνση της πολιτικής και εθνοθρησκευτικής γεωγραφίας- σε δημιουργία “γκρίζων ζωνών” εντός ελληνικής επικράτειας.
Σημαντικός είναι ο ρόλος της «Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Συνεργασίας της Τουρκικής Πρωθυπουργίας» (ΤΙΚΑ), στελέχη της οποίας επισκέπονται συχνα της περιοχή με άκρα μυστικότητα προωθώντας διάφορες μορφές “συνεργατικότητας σε εθνοτικής βάση” επιδοτώντας λχ τον τομέα της αγροτικής οικονομίας, τη δημιουργία συνεταιρισμών, την ενθάρρυνση συνεργατικότητας, σε διάφορους τομείς όπως μελισσοκομία, κτηνοτροφία, καρπουζοπαραγωγών, ελαιοκαλλιεργητών κ.α..
Στην εκπνοή του 2020 είδαμε ότι εκτός απο την ενίσχυση των
παραπολιτικών και παραθρησκευτικών δομών το ιερατείο των τουρκοφρόνων
της μειονόητας προωθεί τη δημιουργία παραλλήλων οικονομικών δομών και την προώθηση ενός ιδιότυπου μοντέλου “μειονοτικής οικονομίας” ιδιαιτέρως στον πρωτογενή τομέα ενώ σε εξέλιξη εχουμε και την ενίσχυση των παραλλήλων δομών υγείας στα πλαίσια της “τουρκικής κορονοδιπλωματίας”.
Δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας, η αυξανόμενη οικονομική
δραστηριότητα στα πλαίσια μιας αναπτυσσόμενης “μειονοτικής οικονομίας” , ειδικά σε περίοδο έντονης οικονομικής δυσπραξίας που επιδοτείται στην αρχική της φάση από υποκινούμενος μηχανισμούς ξένων συμφερόντων και μετά διεκδικεί την ύπαρξή της μέσα από τις ελληνικές κι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Στην ανάπτυξη μιας ιδιάζουσας “επιχειρηματικής παράλληλης δομής” αποσκοπεί και η δράση του γνωστού κι εμβληματικού Λεβέντ Σαδήκ που κινεί τα νήματα και στον τοπικό “ομοιογενή” Σύνδεσμο Επιχειρηματιών Θράκης (Trakya İşadamları Derneği (TİAD) ο οποίος κι αποτελεί μία παράλληλη οικονομική δομή, ένα παράλληλο “Εμπορικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Δυτ. Θράκης” του οποίου τα μέλη συναντήθηκαν μόλις χθες (21/5/2025) με τον γνωστό Τούρκο Πρόξενο Κομοτηνής κ. Αϊκούτ Ουνάλ και την Εμπορική Ακόλουθο Θεσσαλονίκης κ. Gulcan Iren και τον Εμπορικό Σύμβουλο της Τουρκικής Πρεσβείας στην Αθήνα, κ. Hamid Tatci και “αντάλλαξαν έδωσαν πληροφορίες για την οικονομική και εμπορική ζωή της τουρκικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη και των Τούρκων στην Ελλάδα”
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ – Περί κ. Λεβέντ Σαδήκ
Αντί επιλόγου να υπενθυμίσουμε κάποιες παλαιότερες δηλώσεις του κ. Λεβέντ Σαδήκ (τότε προέδρου του Trakya İşadamları Derneği TİAD ) ο οποίος τόνιζε σε ομόφρονές του στον αλυτρωτικό σύλλογο Τούρκων Δυτ. Θράκης Προύσσας εν έτει 2018: ¨Πρέπει να ενθαρρύνουμε την επιχειρηματικότητα. Πρέπει να προβάλλουμε σε πρώτο πλάνο του τίμιους και πετυχημένους φίλους μας. Δεν πετυχαίνουμε να εργαζόμαστε ομαδικά. Σε αυτό επηρεάζουν παράγοντες όπως η ψυχολογία της μειονότητας, το επίπεδο εκπαίδευσης της κοινωνίας, όπως και ότι λίγο μεταξύ των μεγαλυτέρων μας είναι επιχειρηματίες… Εμείς ως TIAD στο πεδίο αυτό προσπαθούμε να αποτελέσουμε παράδειγμα. Βγήκαμε σε αυτό τον δρόμο για να κάνουμε το καλύτερο. Δουλειά μας είναι η εμπορική διπλωματία¨.
Για τον ρόλο και την δράση του κ. Λεβέντ Σαδήκ βλέπε ενδεικτικά τα ακόλουθα άρθρα
Ποιός ετοιμάζει το πολλαπλό χτύπημα στην Θράκη – Η Ελλάδα κάνει συνομιλητή τον Λεβέντ Σαδήκ;
Μεσίτης, φρουτέμπορας, ριζέμπορας, διεθνολόγος και στο βάθος ..ο λύκος που φυλάει τα πρόβατα….
