Το 2024, η Eurostat κατέγραψε τις συνήθειες των Ευρωπαίων πολιτών ηλικίας 16-74 ετών σχετικά με τη διαχείριση των παλιών ηλεκτρονικών συσκευών τους — κινητά, φορητούς και επιτραπέζιους υπολογιστές, tablets. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που κρύβει μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις και ταυτόχρονα σημαντικές ευκαιρίες για τη μείωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας.
Το προφίλ των ηλεκτρονικών αποβλήτων
Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται η συνήθεια αποθήκευσης παλιών συσκευών στο σπίτι. Περισσότερο από το ήμισυ (51%) των ερωτηθέντων διατηρεί παλιά κινητά και smartphones, ενώ τα ποσοστά είναι χαμηλότερα για φορητούς υπολογιστές και tablets (34%) και ακόμη πιο χαμηλά για τους επιτραπέζιους υπολογιστές (19%). Η τάση αυτή δημιουργεί έναν «αόρατο σωρό» ηλεκτρονικών αποβλήτων που παραμένουν εκτός συστήματος ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης.
Γιατί όμως οι πολίτες προτιμούν την αποθήκευση; Οι απαντήσεις ποικίλλουν: από την ανάγκη να κρατήσουν εφεδρικές συσκευές, μέχρι συναισθηματικούς λόγους και την απροθυμία ή δυσκολία στην ανακύκλωση. Η συσσώρευση αυτή σηματοδοτεί ένα περιβαλλοντικό ρίσκο, καθώς με το πέρασμα του χρόνου οι συσκευές παλιώνουν και τα υλικά τους γίνονται τοξικά.
Η ανακύκλωση: Μια ακόμη υπόθεση υπό εξέλιξη
Τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι ιδιαίτερα χαμηλά, μόλις 11% για κινητά και φορητούς υπολογιστές, ενώ ανεβαίνουν στο 15% για τους επιτραπέζιους υπολογιστές. Η ανακύκλωση ηλεκτρονικών συσκευών αποτελεί κρίσιμο κομμάτι για την ανάκτηση πολύτιμων μετάλλων και τη μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι το σύστημα δεν έχει ακόμα εμπεδωθεί πλήρως στην καθημερινή πρακτική των πολιτών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απόρριψη συσκευών χωρίς ανακύκλωση παραμένει σχετικά χαμηλή (1-2%), ενδεχομένως λόγω αυστηρότερων νομοθετικών πλαισίων και αυξημένης ευαισθητοποίησης.
Η κυκλική οικονομία σε πρώτο πλάνο
Μια πιο αισιόδοξη διάσταση της έρευνας είναι η πρακτική του χάρισματος ή πώλησης παλιών συσκευών, που αγγίζει το 18% για τα κινητά και smartphones. Αυτή η επιλογή υπογραμμίζει την προσπάθεια επαναχρησιμοποίησης, συμβάλλοντας στην επιμήκυνση του κύκλου ζωής των συσκευών και στη μείωση της ζήτησης για νέες πρώτες ύλες. Η κυκλική οικονομία — όπου τα υλικά διατηρούνται σε χρήση για όσο το δυνατόν περισσότερο — προωθεί βιώσιμη ανάπτυξη και έχει προτεραιότητα στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα από νομοθετήματα όπως η Οδηγία WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment).
Το πλαίσιο της ελληνικής πραγματικότητας
Η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, καλείται να εντείνει τις προσπάθειες για τη σωστή διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Η ΕΕ έχει θέσει συγκεκριμένους στόχους για αύξηση της ανακύκλωσης και μείωση της απόρριψης. Παράλληλα, χρειάζεται να ενισχυθούν οι υποδομές ανακύκλωσης και η ενημέρωση του κοινού — στοιχεία που μπορούν να αλλάξουν το πρόσωπο της ηλεκτρονικής διαχείρισης, ειδικά σε περιοχές με λιγότερη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, όπως η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Επόμενα βήματα
Η μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές απαιτεί την ενεργή συμμετοχή τόσο των πολιτών όσο και των φορέων. Η ενημέρωση, η ευκολία στην ανακύκλωση, και η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης είναι βασικοί παράγοντες. Παράλληλα, η πολιτεία οφείλει να θεσπίσει και να εφαρμόσει αυστηρότερα μέτρα ελέγχου της απόρριψης και παράλληλα να ενισχύσει κίνητρα για όσους επιλέγουν να χαρίσουν ή να πουλήσουν τις συσκευές τους.
Η πρόκληση είναι κοινή για όλους: να αποτρέψουμε τη συσσώρευση ηλεκτρονικών αποβλήτων στα σπίτια μας και να διασφαλίσουμε ότι οι παλιές μας συσκευές θα συνεχίσουν να προσφέρουν αξία είτε μέσα από την ανακύκλωση είτε μέσα από την επαναχρησιμοποίηση.
Τι κάνουν οι Ευρωπαίοι με τις παλιές συσκευές
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, που αποτυπώνονται στο γράφημα, το 2024, περισσότεροι από τους μισούς (51%) πολίτες στην ΕΕ, ηλικίας μεταξύ 16 και 74 ετών κράτησαν το παλιό τους κινητό τηλέφωνο / ΑΠΕ – ΜΠΕ / Δημοσιογραφική επιμέλεια: Βασ. Κοριμέντζας
INFOGRAPHIC: Πέγκυ Βαριτάκη
Πηγή: Eurostat
rodopipress.gr
