Didimoteicho Vakıflar İdaresi – Δ Ε Μ Π Διδυμοτείχου: Kurban Kimlere Farzdır?

İslam, kullarına hem bireysel hem de toplumsal huzuru temin edecek ibadetlerle dolu bir hayat düzeni sunar. Bu ibadetlerden biri olan kurban, Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail’in teslimiyetini temel alan güçlü bir imtihan ve kulluk sembolüdür. Kurban ibadeti, her yıl Zilhicce ayının 10, 11 ve 12. günlerinde eda edilen, aynı zamanda toplumda yardımlaşma ve paylaşmanın da zirveye ulaştığı bir vecibedir. Peki, bu ibadet her Müslümana farz mıdır? Kimler kurban kesmekle yükümlüdür?

İslam alimlerinin büyük çoğunluğuna göre kurban kesmek vaciptir. Hanefi mezhebi bu görüştedir. Delil olarak da şu ayet gösterilir:

“Rabbin için namaz kıl ve kurban kes.” (Kevser, 2)

Ayrıca Hz. Peygamber’in (s.a.v.) kurban bayramlarında kurban kesmeye devam etmesi ve şöyle buyurması bu görüşü destekler:

“Kim kurban kesmeye gücü yettiği hâlde kurban kesmezse bizim namazgâhımıza yaklaşmasın.” (İbn Mâce, Edâhî, 2)

Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerine göre ise kurban sünnet-i müekkededir. Yani güçlü bir sünnettir, terk edilmesi uygun görülmez. Bu mezheplerde vacip anlayışı bulunmadığı için hüküm sünnet şeklinde değerlendirilir. Ancak her hâlükârda kurban, İslam’ın şiarlarından biridir.

Hanefî mezhebine göre kurban kesmenin vacip olması için belirli şartlar gerekir. Bu şartlar şu şekilde özetlenebilir:

Müslüman Olmak

Kurban, sadece Müslümanlara farz olan bir ibadettir. Gayrimüslimlerin bu ibadeti yerine getirmesi gerekmez.

Akıl ve Bâliğ Olmak

Akıl sağlığı yerinde olmayan ve henüz ergenlik çağına ulaşmamış kişilerin kurban kesmesi yükümlü değildir. Ancak velileri isterse onlar adına da kurban kesebilir.

Mukim Olmak

Seferî (yolcu) olan kimselere kurban vacip değildir. Zira yolculuk hâli, ibadetlerde bazı ruhsatlara sebep olur. Ancak dileyen seferî kimseler de kurban kesebilirler. Bu durumda kesilen kurban, nafile olarak kabul edilir ve büyük bir fazileti vardır.

Nisap Miktarı Mala Sahip Olmak

Kurban kesmenin vacip olması için kişinin temel ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Bu miktar, 80,18 gram altına ya da onun parasal değerine denk gelen servettir. Burada zekât nisabı esas alınır. Ancak farklı olarak kurbanda malın üzerinden bir yıl geçmiş olması gerekmez.

Kurban ibadeti, yükümlülük şartlarını taşımayan kişilere vacip değildir. Aşağıda sayılan kişiler kurban kesmekle mükellef sayılmaz:

Zekât nisabına ulaşmayan mal varlığına sahip olanlar

Borçları nedeniyle ellerindeki mal nisap miktarının altına düşenler

Öğrenciler, ev hanımları ya da işsiz kişiler (mal varlıkları yeterli değilse)

Yolculuk hâlinde olanlar

Küçük çocuklar ve akıl hastaları

İmkânı olanlar için böyle bir yükümlülük bulunmasa da kurban kesmek büyük bir sevaptır. Allah’a yakınlaşma vesilesidir ve toplumda yardımlaşma duygularını kuvvetlendirmenin en mübarek yoludur.