Tο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριό του, με τίτλο «From Risk to Resilience: A Multidisciplinary Approach to Global Journalist Safety (Από τον Κίνδυνο στην Ανθεκτικότητα: Μια Διεπιστημονική Προσέγγιση για την Παγκόσμια Ασφάλεια των Δημοσιογράφων», διοργάνωσε στις 14 και 15 Ιουνίου 2025, στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ, το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και των Επαγγελματιών των Μέσων Ενημέρωσης (ICSJ), σε συνεργασία και υπό την επιστημονική ευθύνη του Εργαστηρίου Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ.
Σε μια εποχή που οι δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν κλιμακούμενες απειλές -από φυσικούς κινδύνους σε εμπόλεμες ζώνες και περιοχές κρίσεων, μέχρι νομικές πιέσεις (SLAPPs), ψηφιακή παρενόχληση και έντονη ψυχολογική πίεση- το συνέδριο έρχεται να αναδείξει τις σύγχρονες προκλήσεις και να διερευνήσει καινοτόμες λύσεις. Στόχος του είναι η μετάβαση από την απλή διαχείριση του κινδύνου στην οικοδόμηση μιας κουλτούρας ανθεκτικότητας για τους επαγγελματίες της ενημέρωσης, μέσα από μια πολυεπιστημονική προσέγγιση.
Το συνέδριο πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).
Στις διήμερες εργασίες του συνεδρίου, εκτός των εκπροσώπων διεθνών οργανισμών, φορέων της ελληνικής κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα συμμετάσχουν, επίσης, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι με πολυετή εμπειρία στην κάλυψη πολέμων και κρίσεων, φωτορεπόρτερ και άλλοι ειδικοί του χώρου των ΜΜΕ.
Οι θεματικές που θα συζητηθούν -μεταξύ άλλων- περιλαμβάνουν:
• Τη δημοσιογραφική κάλυψη σε εμπόλεμες ζώνες και περιοχές κρίσεων.
• Τις νομικές απειλές κατά των δημοσιογράφων και τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία για τις αγωγές SLAPP.
• Την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στην ασφάλεια των δημοσιογράφων και τη διαχείριση δεδομένων.
• Τις εθνικές και διεθνείς πρωτοβουλίες και νομοθετικές ρυθμίσεις για την προστασία του Τύπου.
• Την ψυχολογική επιβάρυνση και την προστασία της ψυχικής υγείας των δημοσιογράφων.
Το συνέδριο ολοκληρώθηκκε με τη διατύπωση προτάσεων και συστάσεων για την ενίσχυση της παγκόσμιας στρατηγικής προστασίας της δημοσιογραφίας. Όπως, άλλωστε, εξηγεί ο επιστημονικά υπεύθυνος από το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ, Καθηγητής Νίκος Παναγιώτου: «Στόχος μας δεν είναι απλώς να καταγράψουμε τους κινδύνους, αλλά να δημιουργήσουμε πρακτικά εργαλεία και στρατηγικές που θα θωρακίσουν τους δημοσιογράφους και θα διασφαλίσουν την ελεύθερη ροή της πληροφορίας, που αποτελεί τον πυρήνα της δημοκρατίας μας».
Το συνέδριο ήταν ανοιχτό σε δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, φοιτητές, ερευνητές και σε κάθε ενδιαφερόμενο για τα θέματα της ελευθερίας του Τύπου και της ασφάλειας των δημοσιογράφων.
Μία προσπάθεια με διεθνή αντίκτυπο
«Το υπουργείο Παιδείας στηρίζει κάθε προσπάθεια που ενισχύει την εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία σε τομείς που σχετίζονται με τον δημόσιο λόγο και τα ανθρώπινα δικαιώματα», σημείωσε ο υφυπουργός Παιδείας, Νίκος Παπαϊωάννου, χαιρετίζοντας, το πρωί, τις εργασίες του συνεδρίου. Αναφέρθηκε, δε, στη μοναδικότητα του ICSJ, χαρακτηρίζοντας «σημαντική εξέλιξη, τόσο για το Πανεπιστήμιό μας όσο και για τη χώρα μας συνολικά», την ίδρυσή του ήδη από την εποχή που ο ίδιος ήταν πρύτανης του ΑΠΘ. «Το κέντρο αυτό είναι μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα διεθνώς που συνδυάζει την επιστημονική τεκμηρίωση, την εκπαίδευση και τη διεθνή συνεργασία γύρω από την προστασία της ελευθερίας του Τύπου και των ανθρώπων που την υπηρετούν», πρόσθεσε ο υφυπουργός Παιδείας.
Τόνισε, ακόμη, πως το γεγονός ότι το ICSJ λειτουργεί υπό την επιστημονική καθοδήγηση του Εργαστηρίου Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ «αποδεικνύει τη δυνατότητα του Πανεπιστημίου μας να πρωτοπορεί σε κρίσιμα ζητήματα διεθνούς αναγνώρισης». «Η δημοσιογραφία», επεσήμανε ο κ. Παπαϊωάννου, «αποτελεί θεμέλιο της Δημοκρατίας. Χωρίς την ασφάλεια των δημοσιογράφων, χωρίς την ελευθερία τους να εργάζονται υπεύθυνα και χωρίς φόβο, η Δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει ουσιαστικά».
Tamara Vujović: Χωρίς ελεύθερα ΜΜΕ δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη δημοκρατική ανάπτυξη
Στο τοπίο των ΜΜΕ στο Μαυροβούνιο αναφέρθηκε, στον χαιρετισμό της, η υπουργός Πολιτισμού και ΜΜΕ της χώρας, Tamara Vujović. «Στο Μαυροβούνιο γνωρίζουμε ότι χωρίς ελεύθερα και υπεύθυνα μέσα ενημέρωσης, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη δημοκρατική ανάπτυξη. Γι’ αυτό, το τελευταίο διάστημα, έχουμε αφιερώσει προσοχή στη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας για τα μέσα ενημέρωσης. Η χώρα μας, με λίγο πάνω από 600.000 κατοίκους, διαθέτει ένα εντυπωσιακά ζωντανό και πολυφωνικό τοπίο μέσων, με τουλάχιστον 200 μέσα ενημέρωσης και περίπου 2.000 εργαζόμενους σε αυτόν τον τομέα», σημείωσε -μεταξύ άλλων- η υπουργός Πολιτισμού και ΜΜΕ του Μαυροβουνίου.
Ιδιαίτερη μνεία έκανε η κ. Βούγιοβιτς στη συνεργασία του υπουργείου που προΐσταται με τον καθηγητή του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Νίκο Παναγιώτου, τονίζοντας πως «η ανάλυση για την παραπληροφόρηση που ετοίμασε ο καθηγητής μάς βοήθησε σημαντικά να κατανοήσουμε καλύτερα την πολυπλοκότητα αυτού του φαινομένου και να το αντιμετωπίσουμε μέσα από δημόσιες πολιτικές και θεσμικούς μηχανισμούς». «Δεν μπορούμε να αλλάξουμε όλες τις συνθήκες, ούτε να αποτρέψουμε κάθε επίθεση, αλλά μπορούμε μαζί να χτίσουμε ένα σύστημα που προσφέρει ασφάλεια σε όσους τολμούν να μιλήσουν», πρόσθεσε η υπουργός της μαυροβουνιακής κυβέρνησης.
«Η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης στέκεται αρωγός σε κάθε προσπάθεια που ενισχύει την ανεξαρτησία της ενημέρωσης, που ενισχύει τις δεξιότητες των δημοσιογράφων και που προστατεύει από φυσικούς, ψηφιακούς και θεσμικούς κινδύνους», επεσήμανε, από την πλευρά του, ο γγ Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, Δημήτρης Γαλαμάτης. «Η ασφάλεια των δημοσιογράφων είναι δείκτης Δημοκρατίας. Είναι δείκτης σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σήμερα που μιλάμε πια είναι και δείκτης θεσμικής ωριμότητας για τη χώρα μας», είπε ο κ. Γαλαμάτης, ο οποίος υπογράμμισε τη σημασία πρωτοβουλιών όπου πρωτοστατεί η Γενική Γραμματεία. Πρωτοβουλίες όπως η συγκρότηση της task force για τη Διασφάλιση της Προστασίας, της Ασφάλειας και της Ενίσχυσης της Θέσης των Δημοσιογράφων και άλλων Επαγγελματιών των Μέσων Ενημέρωσης, το ICSJ αλλά και το συνέδριο που διεξάγεται, σήμερα και αύριο, στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ.
Τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των φορέων για έργα με σημαντικό αντίκτυπο, όπως η ίδρυση του ICSJ τόνισε, στον σύντομο χαιρετισμό της, η Γενική Διευθύντρια της Προεδρίας της κυβέρνησης, Αλεξάνδρα Δρόσου. «Θεωρώ ότι το συνέδριο αυτό υπογραμμίζει από μόνο του πόσο κρίσιμο είναι το έργο της ενημέρωσης, κυρίως όταν αυτό ασκείται σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, σε περιβάλλοντα κρίσεων και απειλών», ανέφερε η κ. Δρόσου. Η ίδρυση του Διεθνούς Κέντρου -όπως σημείωσε η κ. Δρόσου- αποτέλεσε μία πράξη ουσίας και συμβολισμού αποδεικνύοντας ότι και η Πολιτεία και η ακαδημαϊκή κοινότητα και όλοι οι κοινωνικοί φορείς, όταν συνεργάζονται, μπορούν να προσφέρουν λύσεις σε ζητήματα που μας απασχολούν όλους. Επεσήμανε πως «όταν ζητήθηκε από τη Μονάδα Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης Προεδρίας της Κυβέρνησης να συνδράμει την προσπάθεια για τη δημιουργία του ICSJ, η υπηρεσία μας πραγματικά αγκάλιασε την προσπάθεια αυτή».
Jan Braathu: Παράδειγμα προς μίμηση η ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στην προώθηση της ασφάλειας των δημοσιογράφων
«Η ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στην προώθηση της ασφάλειας των δημοσιογράφων, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και μέσω διεθνούς συνεργασίας, αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και διάδοση», είπε, στον χαιρετισμό του (μέσω μαγνητοσκοπημένου μηνύματος), ο πρέσβης Jan Braathu, εκπρόσωπος του ΟΑΣΕ για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.
«Σε όλη την περιοχή του ΟΑΣΕ, οι δημοσιογράφοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ποικίλες απειλές […] Οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί και αυξάνονται σε όλη την περιοχή του ΟΑΣΕ. Γι’ αυτό το φετινό θέμα του συνεδρίου Από τον Κίνδυνο στην Ανθεκτικότητα, δεν είναι απλώς επίκαιρο, είναι επείγον», υπογράμμισε ο πρέσβης Braathu.
«Το θέμα του σημερινού συνεδρίου έρχεται σε μία κρίσιμη στιγμή. Οι δημοσιογράφοι σήμερα αντιμετωπίζουν εξελισσόμενες απειλές, τις συνέπειες του ταχέως μεταβαλλόμενου ψηφιακού περιβάλλοντος στη βιωσιμότητα των μέσων ενημέρωσης, φυσικές και διαδικτυακές επιθέσεις, αλλά και τη διαρκώς αυξανόμενη χρήση νομικών απειλών για την υπονόμευση των ελεύθερων και ανεξάρτητων μέσων», σημείωσε, σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του, ο Tawfic Jelassi από την UNESCO.
Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε και στη συνεργασία της UNESCO με το ICSJ, την Ελληνική Αστυνομία και τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, για τη διοργάνωση ενός εργαστηρίου, προ καιρού, με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των σωμάτων ασφαλείας και των δημοσιογράφων. «Τα θετικά αποτελέσματα αυτού του εργαστηρίου υπογραμμίζουν τη σημασία της διαρκούς συνεργασίας», τόνισε επισημαίνοντας πως «προσβλέπουμε στην εμβάθυνση αυτής της συνεργασίας και στην ενσωμάτωση των βασικών αυτών αρχών πιο σταθερά στα εκπαιδευτικά προγράμματα της αστυνομίας σε εθνικό επίπεδο, ώστε να καταστούν μόνιμο μέρος της θεσμικής πρακτικής».
Τη στήριξη των δημοσιογραφικών ενώσεων στη δράση του Κέντρου για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και των Επαγγελματιών των Μέσων Ενημέρωσης υπογράμμισαν, στον χαιρετισμό τους, ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ, Σωτήρης Τριανταφύλλου και της ΕΣΗΕΜ-Θ, Γιάννης Βοϊτσίδης.
Έπεσε η αυλαία του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων
Με την ολοκλήρωση των εργασιών του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων, που διοργανώθηκε από το Διεθνές Κέντρο για την Ασφάλεια Δημοσιογράφων και Επαγγελματιών των ΜΜΕ (ICSJ), σε συνεργασία και υπό την επιστημονική ευθύνη του Εργαστηρίου Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ, αναδείχθηκε ο ρόλος του Κέντρου ως κεντρικός φορέας για την έρευνα, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη συνεργειών με επίκεντρο την προστασία των δημοσιογράφων.
Το συνέδριο ανέδειξε την ανάγκη ύπαρξης ενός θεσμικού και επιστημονικού φορέα που να αποτελεί σημείο αναφοράς για όλα τα παραπάνω, σε μια περίοδο που η ελευθερία του Τύπου και η ασφάλεια των δημοσιογράφων -τόσο στον φυσικό όσο και στον ψηφιακό χώρο- δοκιμάζονται διεθνώς.
Το συνέδριο αποτέλεσε χώρο συνάντησης και διαλόγου μεταξύ εκπροσώπων σημαντικών διεθνών οργανισμών, δημοσιογράφων από τον εγχώριο και διεθνή χώρο, καθώς και επιστημόνων από πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα. Η συμμετοχή τόσο έμπειρων επαγγελματιών όσο και νέων δημοσιογράφων υπογράμμισε τη διαγενεακή σημασία του θέματος και την ανάγκη για ενίσχυση της παιδείας ασφάλειας ήδη από τα πρώτα βήματα της επαγγελματικής πορείας των λειτουργών της ενημέρωσης.
Μέσα από θεματικές ενότητες, όπως η δημοσιογραφική κάλυψη σε εμπόλεμες ζώνες και περιοχές κρίσεων, οι νομικές απειλές κατά των δημοσιογράφων και η νέα ευρωπαϊκή Οδηγία για τις αγωγές SLAPP, η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στην ασφάλεια των δημοσιογράφων και τη διαχείριση δεδομένων, οι εθνικές και διεθνείς πρωτοβουλίες και νομοθετικές ρυθμίσεις για την προστασία του Τύπου καθώς και η ψυχολογική επιβάρυνση και την προστασία της ψυχικής υγείας των δημοσιογράφων, αναδείχθηκαν οι πολύπλευρες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι σήμερα: από τους πάσης φύσεως κινδύνους στο πεδίο έως την επισφάλεια και τη στοχοποίηση σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις φυσικές απειλές, τη ρητορική μίσους και άλλου τύπου επιθέσεις, την ψηφιακή παρακολούθηση κ.ά. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν καινοτόμα εργαλεία, καλές πρακτικές και προτάσεις πολιτικής για την ενίσχυση της φυσικής, ψηφιακής και ψυχοκοινωνικής ασφάλειας των επαγγελματιών των ΜΜΕ.
Όπως τόνισε ο καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ Νίκος Παναγιώτου, επιστημονικά υπεύθυνος του Κέντρου, «το 2ο Διεθνές Συνέδριο για την Ασφάλεια Δημοσιογράφων επιβεβαιώνει τον κομβικό ρόλο του Κέντρου ως σημείο αναφοράς για την έρευνα, την κατάρτιση και την ενίσχυση συνεργειών σε θέματα προστασίας των λειτουργών της ενημέρωσης. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος, καθώς η συλλογική πρωτοβουλία ίδρυσης του Κέντρου, ως αποτέλεσμα του ειδικού προγράμματος εκπαίδευσης που είχε ξεκινήσει το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ το 2018, αποτυπώνει τη μετάβαση από την εκπαιδευτική και ερευνητική διάσταση στη θεσμική και οργανωμένη ενίσχυση άσκησης του έργου των επαγγελματιών των ΜΜΕ».
Η συμμετοχή αξιωματούχων από εγχώριους και διεθνείς θεσμούς -και η ενεργή συμμετοχή της νέας γενιάς δημοσιογράφων- προσέδωσαν στο συνέδριο δυναμισμό και βάθος, αναδεικνύοντας τη σημασία του Διεθνούς Κέντρου αλλά και την αυξανόμενη διεθνή αναγνώριση της ελληνικής πρωτοβουλίας σε ένα πεδίο κρίσιμο για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το συνέδριο ολοκληρώθηκε αφήνοντας -μεταξύ άλλων- μια σημαντική παρακαταθήκη: ότι η προστασία των δημοσιογράφων δεν μπορεί να είναι υπόθεση μεμονωμένων προσπαθειών, αλλά αποτέλεσμα θεσμικής μέριμνας, διατομεακής συνεργασίας και διαρκούς εκπαίδευσης. Ότι η ασφάλεια των λειτουργών της ενημέρωσης δεν είναι απλώς ένα επαγγελματικό αίτημα, αλλά ένας δείκτης της ποιότητας της Δημοκρατίας μας.
Η αυλαία στο συνέδριο έπεσε, αλλά το έργο του ICSJ συνεχίζεται. Το Κέντρο παραμένει ενεργό, αναπτύσσοντας νέες πρωτοβουλίες, εκπαιδευτικά προγράμματα και συνεργασίες.
Ιστοσελίδα Συνεδρίου: https://icsj.net/index.php/el/conference-2025
Σχετικά με το ICSJ
Το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και των Επαγγελματιών των Μέσων Ενημέρωσης (ICSJ) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που προωθεί την ασφάλεια των δημοσιογράφων παγκοσμίως. Λειτουργεί υπό την επιστημονική ευθύνη του Εργαστηρίου Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας και του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Επικοινωνίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και υποστηρίζεται από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE).
