Δύο χρόνια μετά τη μεγαλύτερη φωτιά της Ευρώπης: Ο Έβρος μετρά πληγές και ελπίδες

Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Ο Έβρος συμπληρώνει δύο χρόνια από τη φονική πυρκαγιά του Αυγούστου 2023, η οποία χαρακτηρίστηκε η μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2000. Η φωτιά ξεκίνησε τα ξημερώματα της 19ης Αυγούστου κοντά στη Μελία και το Αρίστηνο και μέσα σε λίγες ώρες εξαπλώθηκε προς Φέρες, Σουφλί και το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς, καίγοντας πάνω από 930.000 στρέμματα δάσους και αγροτικής γης.

Οι ανθρώπινες απώλειες ήταν σημαντικές: εκκενώθηκε προληπτικά το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, καταστράφηκαν σπίτια και υποδομές, ενώ 18 μετανάστες βρήκαν τραγικό θάνατο στο δάσος της Δαδιάς. Οι επιχειρήσεις πυρόσβεσης διήρκεσαν εβδομάδες, με συμμετοχή ελληνικών και διεθνών δυνάμεων.

Σήμερα, δύο χρόνια μετά, η ανάκαμψη του Δάσους Δαδιάς προχωρά. Η φυσική αναγέννηση συνδυάζεται με οργανωμένες παρεμβάσεις: αναδασώσεις, αντιδιαβρωτικά έργα, απομάκρυνση καύσιμης ύλης και προστασία κρίσιμων ενδιαιτημάτων. Ο μαυρόγυπας, με ιστορικά υψηλό αριθμό αναπαραγωγικών ζευγαριών, αποτελεί δείκτη ότι οι οικολογικές ισορροπίες ανακάμπτουν.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι η εμπειρία της μεγάλης φωτιάς αναδεικνύει την ανάγκη για μόνιμη πρόληψη, τακτικούς δασικούς καθαρισμούς, ανθεκτικές υποδομές και επιστημονική παρακολούθηση της αναγέννησης, ώστε ο Έβρος να προετοιμαστεί για μελλοντικά ακραία φαινόμενα.

Από το επιτόπιο ρεπορτάζ της εποχής που είχε μεταφερθεί και στα μέσα πανελλαδικής εμβέλειας, παραθέτουμε το αφιέρωμα υπό την επιμέλεια του Δημοσιογράφου-Ρεπόρτερ Λευτέρη Θεοδωρακόπουλου στο NEWSBOMB.GR Πιο συγκεκριμένα

Το ρεπορτάζ του Newsbomb.gr για τη φωτιά στο δάσος της Δαδιάς σκιαγραφεί την κρίσιμη κατάσταση αλλά και τις συνέπειες για το οικοσύστημα, ιδιαίτερα για τα αρπακτικά πουλιά, όπως ο μαυρόγυπας και οι σταυραετοί. Κάποια βασικά σημεία και προβληματισμοί που αναδεικνύονται:

Κύρια σημεία καταστροφής και ανησυχίες

1. Σοβαρή καταστροφή στο δάσος
   Η φωτιά προκάλεσε τεράστια καταστροφή στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς, το οποίο θεωρείται «ανάσα» για την Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι ειδικοί ανησυχούσαν κυρίως για τα σπάνια αρπακτικά πουλιά, αλλά ο μαυρόγυπας (35 ζευγάρια στην περιοχή) επιβίωσε.

2. Προβληματική αντιμετώπιση της πυρκαγιάς
   Ο καθηγητής Δασολογίας Κώστας Ποϊραζίδης επισήμανε ότι η πυροσβεστική περιορίστηκε στους δρόμους και δεν χρησιμοποίησε πεζοπόρα τμήματα για άμεση καταστολή εντός του δάσους, με αποτέλεσμα η φωτιά να διασχίσει βασικούς δρόμους και να καταστρέψει μεγάλες εκτάσεις.

3. Έλλειψη υποδομών πρόληψης
   Υπήρχε σχέδιο δημιουργίας δεξαμενών και φραγμάτων νερού μέσα στο δάσος για γρήγορη παρέμβαση, αλλά η μελέτη παρέμεινε ανεκμετάλλευτη «σε κάποιο συρτάρι». Η πρόληψη θεωρείται κρίσιμη και χρονοβόρα, αλλά απαραίτητη για προστασία ειδών υπό εξαφάνιση.

Οικολογική σημασία

• Το δάσος αποτελεί σημαντικό καταφύγιο για τα αρπακτικά πουλιά της Ευρώπης, ιδιαίτερα για τον μαυρόγυπα και τον ασπροπάρη.

• Η WWF δραστηριοποιείται 30 χρόνια στην περιοχή για την προστασία αυτών των ειδών.

• Η Δαδιά φιλοξενεί τη μοναδική αναπαραγωγική αποικία μαυρόγυπα στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

Προβληματισμοί για την επόμενη ημέρα

• Η επιβίωση των νεαρών κραυγαετών και σταυραετών είναι αβέβαιη, καθώς τα πουλιά μόλις έχουν μάθει να πετούν τον Ιούλιο.

• Η αναγέννηση του δάσους είναι δυνατή, καθώς είναι υγιές και ανθεκτικό, αρκεί να αποφευχθεί άναρχη ανθρώπινη παρέμβαση.

• Παράδειγμα αναγέννησης υπάρχει: η φωτιά πριν 2-3 χρόνια στη Λευκίμη άφησε ένα καταπράσινο τοπίο σήμερα.

Κύρια μηνύματα

• Η πρόληψη και η άμεση επέμβαση μέσα στο δάσος είναι κρίσιμες για την προστασία τόσο της βιοποικιλότητας όσο και των οικοσυστημάτων.

• Η Δαδιά είναι όχι μόνο εθνικός αλλά και διεθνής πλούτος για τα Βαλκάνια, λόγω των ειδών υπό εξαφάνιση που φιλοξενεί.

• Το ανθρώπινο λάθος στη διαχείριση της φωτιάς ανέδειξε την ανάγκη καλύτερου σχεδιασμού και υλοποίησης μέτρων πρόληψης.

Τα ερωτήματα που είχαμε θέσει τότε συνοψίζονται στα εξής:

Μια απάντηση μέσω 10 ερωτήσεων…

Ο διεθνολόγος και δημοσιογράφος Νίκος Αρβανίτης και διαχειριστής του komotinipress.gr μιλώντας στο Newsbomb.gr για την κατάσταση στη Δαδιά σε ερώτηση μας για το τι έφταιξε για την πυρκαγιά στο δάσος της Δασιάς απάντησε θέτοντας δέκα ερωτήματα…

«Τα αναπάντητα ερωτήματα μπροστά σε μία καταστροφή…

Λάβαρα, Λύρα, Δαδιά… Επτά μέρες σχεδόν καίγεται ο Έβρος με την τεράστια καταστροφή στο Δάσος της Δαδιάς που για κάποιους από εμάς είναι κάτι παραπάνω από Εθνικό Πάρκο. Είναι ο χώρος που τα παιδιά μας έμαθαν να διακρίνουν και να διαχειρίζονται τις αισθήσεις τους, να αποκτούν ερεθίσματα και να ψάχνουν την Στρουμφίτα στο Στρουμφοχωριό. Είναι οι βόλτες στο Παρατηρητήριο. Είναι οι αποδράσεις στην εποχή Covid.

Πριν από λίγο ήμουν εκεί. Ψάχνοντας απαντήσεις που δεν έλαβα. Και βεβαίως δεν περίμενα να τις δώσουν.

Οι ερωτήσεις λοιπόν:

1. Αντιμετωπίσθηκαν κι αξιολογήθηκαν τα περιστατικά σε Λάβαρα, Λύρα που προηγήθηκαν της μεγάλης καταστροφής;
2. Ποια η ενημέρωση του ΠΑΜΘ και των συνεργατών του; Ποιες οι ενέργειές τους;
3. Λειτουργούν, λειτούργησαν τα συστήματα ανίχνευσης φωτιάς σε δύο σημεία εντός του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς –Λευκίμμης- Σουφλίου στην θέση «κορυφή Κάψαλο» και στη θέση «κορυφή Αντά Τεπέ»;
4. Σε ποια κατάσταση ετοιμότητας βρισκόταν , και μάλιστα σε περίοδο αντιπυρικής προετοιμασίας, το φράγμα της Λύρας; Είχαν εγκαίρως μεριμνήσει ΠΑΜΘ, Δασαρχείο και Δήμος Σουφλίου;
5. Ποιες οι προγραμματισθείσες υλοτομικές και άλλες παρεμβάσεις στην περιοχή; Αντιπυρικές ζώνες; Σταθερές Δεξαμενές;
6. Εκτός από το δόγμα «όχι νεκροί, όχι καμμένα σπίτια» ποιο ήταν το βασικό διαχειριστικό σχέδιο δασοπυροπροστασίας;
7. Ποιος ο καταμερισμός των ρόλων στην φάση της πυρόσβεσης (πτητικά μέσα, πεζοπόρα τμήματα, εθελοντές κλπ); Ποιός τους συντονίζει όλους αυτούς;
8. Ποιες οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο Δάσος Δαδιάς από το Εθνικό Πρόγραμμα Προστασίας Δασών «Antinero» που υλοποιείται με χρηματοδότηση 50 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας και 22 εκατομμυρίων ευρώ από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ.
9. Από το2011 και 2020 που είχε σημειωθεί η προηγούμενη πυρκαγιά ποιες ήταν οι ενέργειες για να μην επαναληφθεί η καταστροφή;
10. Επαναξιολογήθηκαν τα πρωτόκολλα πυροπροστασίας, έτσι ώστε να αποφευχθούν αντίστοιχα περιστατικά στο μέλλον; Τί έκανε ο Φορέας Διαχείρισης;».