Η Μνήμη ως Πολιτικό Εργαλείο: Ο Τουρκικός Εθνικισμός και η Υπόγεια Γεωπολιτική Στρατηγική στη Δυτική Θράκη
Τουρκία και Θράκη – Μια Σχέση Που Δεν Είναι Απλώς Θρησκευτική
Η τριετής μνημόνευση του εκλιπόντος παραθρησκευτικού και παρακρατικού μικροπαράγοντα Αχμέτ Μετέ στην Ξάνθη δεν αποτέλεσε μόνο μια θρησκευτική ή τοπική εκδήλωση. Αντίθετα, επιβεβαίωσε τη διαρκώς εδραιούμενη επιρροή του τουρκικού κράτους στα εσωτερικά της μουσουλμανικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη. Οι εκδηλώσεις μνήμης, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων Τούρκων αξιωματούχων, κομμάτων, συνδέσμων και ιεροκηρύκων απευθείας από τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet), επισημοποίησαν αυτό που εδώ και χρόνια συντελείται: τη μετατροπή της θρησκευτικής παρουσίας σε γεωπολιτικό εργαλείο εθνικιστικής διείσδυσης.
Ο Αχμέτ Μετέ ως Σύμβολο της Τουρκικής Γραμμής στη Θράκη
Ο Αχμέτ Μετέ δεν ήταν ένας απλός θρησκευτικός ηγέτης. Υπήρξε ο κύριος εκφραστής της ανεπίσημης, αλλά ανοικτά υποστηριζόμενης από την Άγκυρα, ΨΕΥΔΟΜουφτείας Ξάνθης, μιας δομής παράλληλης προς τις επίσημα αναγνωρισμένες Μουφτείες από την Ελληνική Πολιτεία. Υπό την καθοδήγησή του, και με τη συνεχή στήριξη του τουρκικού Προξενείου στην Κομοτηνή, ο παραθρησκευτικός θεσμός μετατράπηκε σε πολιτικό φορέα εθνικής κινητοποίησης της μειονότητας, σε αντιπαράθεση με το ελληνικό κράτος.
Η κληρονομιά Μετέ συνεχίζει να λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των τοπικών μειονοτικών οργανώσεων και της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, με σαφή στόχο τη διαμόρφωση “τουρκικής ταυτότητας” στους Πομάκους και τους Ρομά και την αμφισβήτηση της ελληνικής διοικητικής και δικαστικής κυριαρχίας στην περιοχή.
Οι Τελετές Μνήμης ως Μέσα Εθνικής Συνοχής και Προπαγάνδας
Οι εκδηλώσεις των 13–14 Ιουλίου 2025 επιβεβαίωσαν την οργανωμένη παρουσία του τουρκικού κράτους μέσω “κοινωνικών” και “θρησκευτικών” φορέων. Από τη συμμετοχή του Γενικού Προξένου της Τουρκίας Αϊκούτ Ουνάλ και του Ιεροκήρυκα του Diyanet, μέχρι τις τοποθετήσεις βουλευτών μειονοτικών κομμάτων και συνδέσμων με έδρα όχι μόνο τη Θράκη αλλά και τη Σμύρνη, γίνεται σαφές πως:
-
Το τουρκικό κράτος δεν περιορίζεται σε ρόλο προστάτη της μειονότητας, αλλά επιχειρεί καθοδήγηση και οργάνωση του θρησκευτικού-πολιτιστικού πεδίου.
-
Η πολιτική αυτή εξυπηρετεί την εθνικιστική αφήγηση περί “ενιαίας τουρκικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη”, αγνοώντας πλήρως την πολυπλοκότητα και την εθνοτική πολυμορφία της (τουρκόφωνοι, Πομάκοι, Ρομά).
Οι τελετές προσομοίαζαν περισσότερο σε τελετές εθνικού μνημόσυνου ηγέτη, παρά σε θρησκευτική λειτουργία, και αποτέλεσαν πλατφόρμα για πολιτικά μηνύματα ενότητας υπό τουρκικό πρίσμα, με επανειλημμένες αναφορές στην “τουρκική ταυτότητα” των συμμετεχόντων.
Ο Ρόλος της Τουρκικής Διοίκησης Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet)
Η ενεργός παρουσία της Diyanet, δια του Μουχαμέτ Μασούμ Βανλίογλου και του Σαΐντ Σεζέρ, δεν είναι τυχαία. Η Diyanet είναι βασικός μοχλός θρησκευτικής και πολιτικής επιρροής της Τουρκίας στα Βαλκάνια, συνδέοντας τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς με την τουρκική κρατική πολιτική και την ερντογανική ιδεολογία.
Η εξαγωγή του τουρκικού σουνιτικού Ισλάμ στη Θράκη λειτουργεί ως συμπλήρωμα της διπλωματικής και προξενικής πολιτικής της Άγκυρας.
Η επιμονή στη δημόσια προσευχή στον τάφο του Αχμέτ Μετέ, από κρατικά στελέχη και προσκεκλημένους της τουρκικής κυβέρνησης, νομιμοποιεί τις παράλληλες θρησκευτικές δομές εντός της ελληνικής επικράτειας, υπονομεύοντας την εθνική κυριαρχία.
Από τη Μειονοτική Εκπαίδευση στη Γεωπολιτική Ανασυγκρότηση
Η παρουσία πολιτικών προσώπων και συνδέσμων, όπως του BAKEŞ/ΠΕΚΕΜ και των μειονοτικών συλλόγων (παρανόμως λειτουργούσες Τουρκική Ένωση Ξάνθης, Τουρκική Ένωση Νεολαίας Κομοτηνής), αποδεικνύει πως η στρατηγική της Άγκυρας επεκτείνεται από τη θρησκεία στην εκπαίδευση, την πολιτική και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Ο εθνικιστικός στόχος είναι διπλός:
-
Ενοποίηση της μειονότητας κάτω από την τουρκική εθνική ταυτότητα και
-
Αποσταθεροποίηση του ελληνικού διοικητικού ελέγχου, ιδίως σε ζητήματα μουφτείας, σχολικής διοίκησης και δικαστικής αρμοδιότητας σε οικογενειακά-κληρονομικά θέματα.
Ελλάδα: Απλός Παρατηρητής ή Δρών Παίκτης;
Η ελληνική πολιτεία, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, αντιμετωπίζει τέτοιες εκδηλώσεις με αμηχανία ή αδράνεια, υπό τον φόβο διπλωματικής κρίσης ή κατηγοριών για παραβίαση των μειονοτικών δικαιωμάτων. Όμως, η πραγματικότητα είναι πως η Άγκυρα χρησιμοποιεί το πεδίο των μειονοτικών δικαιωμάτων ως όχημα εθνικής πολιτικής και όχι απλώς ανθρωπιστικής ευαισθησίας.
Ο θρησκευτικός χώρος έχει μετατραπεί σε πεδίο υβριδικής αντιπαράθεσης, όπου οι εκδηλώσεις μνήμης, οι προσευχές, τα μνημόσυνα και οι ενώσεις δεν είναι πλέον ουδέτερα γεγονότα, αλλά μέσα μιας πολυεπίπεδης εθνικιστικής στρατηγικής της Τουρκίας στην ελληνική Θράκη.
Συμπέρασμα
Η τρίτη επέτειος από τον θάνατο του Αχμέτ Μετέ αποτέλεσε περισσότερο πολιτικό γεγονός με θρησκευτικό περίβλημα, παρά το αντίστροφο. Η Άγκυρα, μέσω των επίσημων και ανεπίσημων δομών της, εδραιώνει τον τουρκικό εθνικισμό στη Δυτική Θράκη, διαμορφώνοντας μια μειονότητα με τουρκική πολιτική και θρησκευτική καθοδήγηση.
Η Ελλάδα καλείται να απαντήσει όχι με καταστολή ή απαγορεύσεις, αλλά με θεσμική ενίσχυση της θρησκευτικής και πολιτισμικής αυτονομίας των μειονοτήτων εντός ενός πλαισίου εθνικής κυριαρχίας και κράτους δικαίου, προλαμβάνοντας την εργαλειοποίηση που ήδη συντελείται.
