Ο Μπουρχάν Μπαράν και το προξενικό αφήγημα – Μήνυμα προς Ξάνθη με φόντο τη μειονότητα;
Όταν η ρητορική περί “ενότητας” της μειονότητας ευθυγραμμίζεται με την τουρκική στρατηγική. Τι σηματοδοτεί η παρέμβαση Μπαράν για τις εσωκομματικές ισορροπίες του ΠΑΣΟΚ στη Θράκη;
Η δημόσια δήλωση του βουλευτή Ροδόπης Μπουρχάν Μπαράν στις 18 Ιουλίου 2025 , -ευρεία εκδοχή της οποίας δημοσιοποιείται και σήμερα στα τουρκόφωνα μειονοτικά μέσα- σχετικά με το νέο νομοσχέδιο για την αναγνώριση νομικής προσωπικότητας στην κοινότητα Μπεκτασή-Αλεβί, προκάλεσε αίσθηση – όχι μόνο για το περιεχόμενο, αλλά και για τη γραμμή που υιοθετεί: πρόκειται για ένα λόγο ο οποίος αντηχεί σχεδόν κατά λέξη τις πάγιες θέσεις του τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής.
Ο ίδιος ο βουλευτής εμφανίζεται να αμφισβητεί ευθέως την ανάγκη θεσμικής κατοχύρωσης μιας κοινότητας που διαχρονικά αποσιωπάται ή απορροφάται από την σουνιτική φιλοπροξενική πτέρυγα. Επιπλέον, εκτιμά πως το σχέδιο νόμου είναι προϊόν “πολιτικής μηχανικής” που απειλεί την ενότητα της μειονότητας, κατά παράβαση – όπως υποστηρίζει – του πνεύματος της Συνθήκης της Λωζάνης.
Κι όμως: το ίδιο ακριβώς επιχείρημα – περί «υπονόμευσης της θρησκευτικής ενότητας της μειονότητας» – αποτελεί θεμελιώδες δόγμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα, και επαναλαμβάνεται σχεδόν αυτούσιο από τον Γενικό Πρόξενο Κομοτηνής, τις προσκείμενες ΜΚΟ και τους σκληρούς πυρήνες του μειονοτικού εθνικισμού.
Ποιος ωφελείται από αυτή τη ρητορική;
Η πολιτική ουσία του θέματος είναι σαφής: κάθε αναγνώριση διακριτής ταυτότητας εντός της μειονότητας (είτε Πομακικής, είτε Ρομά, είτε Αλεβιτικής) λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για τον μηχανισμό ελέγχου που έχει εγκαθιδρύσει το τουρκικό κράτος – ιδίως μέσω του Diyanet, της YTB και του προξενικού πλέγματος.
Αντίστοιχα, κάθε ενέργεια του ελληνικού κράτους προς θεσμική αναγνώριση αυτών των διακριτών ομάδων – ακόμα κι όταν είναι δημοκρατικά εναρμονισμένη με τις ευρωπαϊκές αρχές πολυπολιτισμικότητας – παρουσιάζεται από την Άγκυρα ως «διαίρεση της τουρκικής μειονότητας».
Η απορία, λοιπόν, είναι εύλογη:
Γιατί ο Μπουρχάν Μπαράν, βουλευτής ελληνικού κοινοβουλίου και μέλος ενός ευρωπαϊκού κόμματος, επιλέγει να ευθυγραμμιστεί με αυτή τη γραμμή;
ΕνδοΠΑΣΟΚικές ισορροπίες με “τουρκικό κάδρο”;
Η απάντηση ενδεχομένως δεν βρίσκεται αποκλειστικά στη Θράκη, αλλά στην Ξάνθη. Το ΠΑΣΟΚ διατηρεί παραδοσιακά ισχυρά ερείσματα στη μουσουλμανική μειονότητα – με τους Μπαράν (Ξάνθη -αν και διαγραμμένος) και Ιλχάν Αχμέτ (Ροδόπη) να εκπροσωπούν διαφορετικά «ρεύματα» του μειονοτικού πολιτικού χώρου. Η μεταξύ τους υπόγεια αντιπαλότητα, άλλοτε ανοιχτή, άλλοτε συγκαλυμμένη, δεν είναι μυστικό.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ρητορική περί «ενότητας της μειονότητας» μπορεί να μην αφορά μόνο τις εθνικές πολιτικές, αλλά και να λειτουργεί ως μήνυμα εντός της μειονότητας και εντός του ΠΑΣΟΚ:
«Εγώ υπερασπίζομαι τη συνοχή – οι άλλοι την αποδομούν».
Με άλλα λόγια, η δήλωση του Μπαράν μπορεί να ερμηνευτεί ως πολιτική επίδειξη ισχύος, τόσο προς την εσωκομματική του βάση όσο και προς παρατηρητές που επηρεάζουν τη μειονοτική ψήφο, εντός και εκτός συνόρων.
Συμμάχους σε αυτή την τακτική ο Μπουρχάν Μπαράν βρίσκει σε στελέχη του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ όπως είναι η Σιμπέλ Μουσταφάογλου και ο παρασκηνιακώς δρων Αχμέτ Χατζηοσμάν με τους δορυφόρους του!!
Η σκοτεινή σκιά του Μπουρχάν Μπαράν πίσω από την πρόταση Ανδρουλάκη για προανακριτική
Από την ελευθερία στην ομοιομορφία;
Αν κάτι διακρίνει το επιχείρημα του βουλευτή, είναι η εξής αντίφαση: αναγνωρίζεται η ελευθερία πίστης ως θεμελιώδες δικαίωμα, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δεν «διασπά» την ενότητα της μειονότητας. Αυτό όμως δεν αποτελεί υπεράσπιση της θρησκευτικής ελευθερίας, αλλά υπαγωγή της σε πολιτικό-κοινοτικό έλεγχο.
Με αυτή τη λογική, η μειονότητα αντιμετωπίζεται ως συμπαγές πολιτικό σώμα που δεν πρέπει να επιτρέπει εσωτερική ποικιλομορφία, γιατί έτσι αποδυναμώνεται η «συλλογική διαπραγματευτική της ισχύς» απέναντι στο κράτος. Αυτή ακριβώς είναι η βασική αντίληψη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, και όχι ενός κράτους δικαίου που αναγνωρίζει ατομικά και συλλογικά δικαιώματα χωρίς προαπαιτούμενα εθνοτικής ή θρησκευτικής ομοιομορφίας.
Και το ΠΑΣΟΚ τι λέει;
Το πλέον ενδιαφέρον ερώτημα είναι πώς τοποθετείται το ίδιο το ΠΑΣΟΚ απέναντι σε αυτή τη ρητορική. Επικροτεί τη στάση του Μπαράν; Τη θεωρεί εσωκομματική έκφραση; Ή την αντιμετωπίζει ως εκτροπή από τη γραμμή του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ευρωπαϊκού κεκτημένου;
Η σιωπή, μέχρι στιγμής, είναι εκκωφαντική. Ενδεχομένως, στο εσωτερικό της Χαριλάου Τρικούπη να γνωρίζουν καλά ότι η πολιτική επιρροή στη Θράκη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ισορροπίες με παραδοσιακά προξενικά δίκτυα και γι’ αυτό αποφεύγουν την αντιπαράθεση. Αν όμως το κόμμα φιλοδοξεί να επανέλθει ως παράγοντας αρχών και δικαιωμάτων, θα πρέπει κάποτε να ξεκαθαρίσει ποια μειονότητα υπερασπίζεται:
-
την ενιαία και τουρκική,
-
ή τη σύνθετη, πολύχρωμη και ευρωπαϊκή, που περιλαμβάνει Πομάκους, Ρομά, Αλεβίτες και θρησκευτικά ετερόδοξους;
- και ποιά η θέση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ όταν οι απόψεις του Μπουρχάν Μπαράν (έστω κι αν έχει διαγραφεί) ταυτίζονται με αυτές του ετέρου φιλοπροξενικού βουλευτή της Νέας Αριστεράς Οζγκιούρ Φερχάτ;
Επίλογος
Η τοποθέτηση του Μπουρχάν Μπαράν δεν είναι «απλώς μία δήλωση». Είναι μια πολιτική επιλογή γραμμής, με διπλό ακροατήριο: αφενός την ελληνική Πολιτεία, που του δίνει κοινοβουλευτικό βήμα, αφετέρου τη μειονοτική του εκλογική βάση, η οποία παρακολουθεί ποιος εκφράζει την κυρίαρχη προξενική αφήγηση και ποιος διαφοροποιείται.
Το ερώτημα είναι ποιος κάνει τελικά πολιτική στη Θράκη: τα κόμματα της Ελλάδας ή τα δίκτυα που κρατούν το μονοπώλιο της «ενότητας» με πολιτισμικούς όρους από την Άγκυρα;
