Η υπόθεση της «Κρήνης Τζαμπάζ» στη Φιλύρα Ροδόπης, που για χρόνια αποτέλεσε σημείο σύγκρουσης τοπικών κοινωνικών αντιλήψεων, θεσμικής αδράνειας και γεωπολιτικών εντάσεων, φαίνεται να μπαίνει πλέον σε νέα φάση, με την πρόσφατη απομάκρυνση του μνημείου από τον δημόσιο χώρο, στις 16 Ιουλίου 2025.
Το Μνημείο και η Πολιτική του Διάσταση
Η κατασκευή μιας διακοσμητικής κρήνης αφιερωμένης στη μνήμη του Μουσταφά Τζαμπάζ, [ενός Έλληνα πολίτη που για ν’αποφύγει την στράτευση μετεγκαταστάθηκε στην Τουρκία και έχασε την ζωή του κατά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016], τοποθετήθηκε το 2021 μπροστά από το κεντρικό τέμενος της Φιλύρας.
Η χρηματοδότηση από τον τουρκικό Δήμο Οσμάνγκαζι και η παρουσία του δημάρχου της Προύσας στα εγκαίνια κατέστησαν την κρήνη περισσότερο από ένα απλό έργο καλλωπισμού: έγινε σύμβολο πολιτικής επιρροής και αμφισβητήσεων γύρω από τη χρήση της μειονότητας ως εργαλείου εξωτερικής πολιτικής.
Εντολή Κατεδάφισης και Επιλεκτική Νομιμοποίηση
Από το 2022, η Πολεοδομία Κομοτηνής και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης εξέδωσαν επίσημη εντολή κατεδάφισης, κρίνοντας τη συνολική κατασκευή αυθαίρετη και κατεδαφιστέα.
Ωστόσο, στη συνέχεια η δημοτική αρχή Αρριανών και οι τεχνικές της υπηρεσίες προσπάθησαν να νομιμοποιήσουν μόνο την ίδια την κρήνη, παραλείποντας να συμπεριλάβουν ή να υπερασπιστούν την πινακίδα με το δίγλωσσο κείμενο που συνόδευε το μνημείο.
Η τακτική “ίσων αποστάσεων” της Δημοτικής Αρχής
Η διγλωσσία του δημάρχου Αρριανών γίνεται ιδιαίτερα εμφανής σε ιδιωτικές συνομιλίες όπου διατυπώνονται απόψεις που διαφοροποιούνται ριζικά από τις δημόσιες δηλώσεις του, επιθυμώντας να τηρηθεί η “ισορροπία”, πολιτική και κοινωνική.
Να επισημανθεί ότι η “Επιγραφή Τζαμπάζ” [βλ. φωτό άνω] δεν καταστράφηκε και δεν πετάχθηκε αλλά παραδόθηκε στους οικείους του εκλιπόντος είς ένδειξη σεβασμού της μνήμης του, αναδεικνύοντας την ανθρώπινη κι ανθρωπιστική διάσταση εκ μέρους του Δημάρχου Αρριανών.
Η επιλεκτική στήριξη της κρήνης, αλλά όχι της πινακίδας, και η αποφυγή υπεράσπισης της από την απόφαση της Αποκεντρωμενης, αποκαλύπτουν μια διαχειριστική στάση που φαίνεται να κινείται μεταξύ εθιμικού δικαίου, πολιτικής σκοπιμότητας και υποχρέωσης προς το νόμο.
Αναπάντητα Δημοσιογραφικά Ερωτήματα
Η υπόθεση, που είχε αναδειχθεί δημοσιογραφικά από τον Νίκο Αρβανίτη μέσω του Komotinipress — μέσο που αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του μετά από πιέσεις του Τουρκικού Προξενείου — και που είχε προκαλέσει τη δημόσια αντίδραση και των δύο δημάρχων Αρριανών (πρώην και νυν), δείχνει πώς ένα απλό έργο μικρής κλίμακας μπορεί να γίνει πεδίο πολιτικών συγκρούσεων και εδαφικής επιρροής.
Σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη στάση και τις ενέργειες της προηγούμενης διοίκησης, αλλά και τη νομιμότητα όλης της διαδικασίας, έχουν τεθεί και από το RodopiPress (βλ. Εδώ), χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν λάβει σαφείς απαντήσεις. Η έλλειψη διαφάνειας και υπευθυνότητας από πλευράς θεσμικών παραγόντων επιτείνει την αίσθηση πολιτικής σκοπιμότητας και συγκάλυψης.
Το Σύμβολο και η Γεωπολιτική του Χρήση
Η κρήνη Τζαμπάζ δεν είναι απλά ένα μνημείο. Είναι ένα σύμβολο διγλωσσίας, πολιτικών σκοπιμοτήτων και αδιεξόδων στην διαχείριση της μειονότητας και των συμβόλων της.
Η αδυναμία να υπάρξει ξεκάθαρη και ενιαία στάση από τις τοπικές και αποκεντρωμένες αρχές αφήνει ακάλυπτους τους θεσμούς, ενώ ενισχύει τις υποψίες για προσπάθεια εξωτερικής πολιτικής εκμετάλλευσης της περιοχής.
Η Απομάκρυνση και τα Επόμενα Βήματα
Στις 16 Ιουλίου 2025, με την απομάκρυνση της πινακίδας από τον δημόσιο χώρο, κλείνει μια μακρά και επίμονη διαμάχη. Όμως το ζήτημα παραμένει ανοιχτό: Πώς ο νόμος εφαρμόζεται ή όχι, όταν πολιτικές σκοπιμότητες και γεωπολιτικές πιέσεις μπλέκονται στα τοπικά δρώμενα;
