Το Uluslararası Balkan Üniversitesi (IBU), ιδρυθέν το 2006 στα Σκόπια με στήριξη τουρκικού κεφαλαίου και πολιτικών κύκλων, αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο επιδραστικούς εκπαιδευτικούς κόμβους στα Βαλκάνια.
Με περίπου 3.800 φοιτητές από πάνω από 20 χώρες και 8 σχολές που προσφέρουν 26 προπτυχιακά, 20 μεταπτυχιακά και 7 διδακτορικά προγράμματα, το IBU προβάλλεται ως ένα σύγχρονο πανεπιστήμιο διεθνούς βεληνεκούς, με αναγνωρισμένους τίτλους σπουδών από το Τουρκικό Συμβούλιο Ανώτατης Εκπαίδευσης (YÖK) και ένταξη στη γερμανική βάση Anabin.
Η λειτουργία του πανεπιστημίου συνοδεύεται από σύγχρονες υποδομές, όπως τεχνολογικά εργαστήρια, κλινικές και το μοναδικό στα Βαλκάνια πανεπιστημιακό τηλεοπτικό στούντιο, ενώ η συμμετοχή στο πρόγραμμα Erasmus+ ενισχύει τη διεθνή του προβολή.
Καταγγελίες για το Uluslararası Balkan Üniversitesi στα Σκόπια – Πολιτικές και γεωπολιτικές διαστάσεις
Σοβαρές καταγγελίες για τη λειτουργία και τη χρηματοδότηση του Uluslararası Balkan Üniversitesi (Διεθνές Πανεπιστήμιο των Βαλκανίων) στα Σκόπια διατυπώθηκαν από τον πρώην Τούρκο πρέσβη στην τ.ΠΓΔΜ/ Βόρεια Μακεδονία, Χακάν Οκτσάλ.
Σύμφωνα με όσα υποστήριξε, το πανεπιστήμιο:
-
Ιδρύθηκε από στελέχη του κυβερνώντος AKP, ανάμεσά τους ο πρώην ΥΠΕΞ και πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου και ο πρώην υπουργός Βεϊσέλ Ερόγλου, με σκοπό – όπως ανέφερε – να αποτελέσει «βιτρίνα» για την απονομή πτυχίων σε πρόσωπα συνδεδεμένα με την τουρκική κυβέρνηση.
-
Χρηματοδοτήθηκε με αδιαφανείς πόρους, ακόμη και από χρήματα που είχαν συνδεθεί με το σκάνδαλο των «κουτιών παπουτσιών» του Δεκεμβρίου 2013, υπόθεση που είχε πυροδοτήσει κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος και δωροδοκίες.
-
Δεχόταν φοιτητές χωρίς επιτυχία στις τουρκικές εισαγωγικές εξετάσεις, χωρίς υποχρεωτική παρακολούθηση και με χαμηλές ακαδημαϊκές προδιαγραφές, ενώ η αναγνώριση ισοτιμίας από το Συμβούλιο Ανώτατης Εκπαίδευσης (YÖK) φέρεται να δόθηκε πριν ολοκληρωθεί η ίδρυση όλων των τμημάτων.
-
Παρέκαμπτε διαδικασίες φοιτητικής βίζας, δεχόμενο άτομα με τουριστική θεώρηση. Το γεγονός προκάλεσε επέμβαση της αστυνομίας της Βόρειας Μακεδονίας, με συλλήψεις ατόμων που έγιναν δεκτά παράτυπα.
Ο πρώην πρέσβης υπαινίχθηκε ακόμη πιθανή εμπλοκή του ιδρύματος σε υπόθεση πλαστών διπλωμάτων.
Στο κάδρο και η Halkbank
Κεντρικό ρόλο στη χρηματοδότηση του πανεπιστημίου φέρεται να είχε η τουρκική κρατική τράπεζα Halkbank. Η τράπεζα έχει βρεθεί στο στόχαστρο των διεθνών αρχών για υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος και παραβίασης κυρώσεων, με χαρακτηριστική την υπόθεση στις ΗΠΑ που αφορούσε το ιρανικό εμπάργκο.
Πολιτική αντιπαράθεση και διαψεύσεις
Ο πρώην πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Μουσταφά Σεντόπ, διέψευσε κάθε σχέση με το πανεπιστήμιο, δηλώνοντας ότι δεν υπήρξε ποτέ ιδιοκτήτης ή στέλεχός του, ενώ υπογράμμισε ότι η αναγνώριση πτυχίων στην Τουρκία απαιτεί φυσική παρουσία και 70% υποχρεωτική παρακολούθηση. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι κινείται νομικά κατά όσων – όπως είπε – διακινούν ψευδείς ισχυρισμούς.
Πιθανές γεωπολιτικές διασυνδέσεις
Η υπόθεση, σύμφωνα με βαλκανικές πηγές, δεν περιορίζεται στη Βόρεια Μακεδονία. Το πανεπιστήμιο έχει αναπτύξει επαφές με κύκλους που συνδέονται με το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής, ενώ στο πλαίσιο ακαδημαϊκών και πολιτιστικών ανταλλαγών έχουν παρατηρηθεί κινήσεις προσέγγισης με τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης.
Ανάμεσα σε όσους φέρονται να έχουν λάβει μέρος σε σχετικές εκδηλώσεις ή συνεργασίες αναφέρεται και ο Μουσταφά Τράμπα, γνωστός για την ιδιότητά του ως ψευδομουφτής Ξάνθης, ο οποίος εκπροσωπεί τη γραμμή του τουρκικού ΥΠΕΞ στη μειονότητα.
Η συγκυρία των καταγγελιών, σε συνδυασμό με το ιστορικό της Halkbank και τα παλαιότερα σκάνδαλα διαφθοράς στην Τουρκία, δημιουργεί ερωτήματα για τον πραγματικό ρόλο τέτοιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων: αν αποτελούν απλώς ακαδημαϊκούς φορείς ή εργαλεία πολιτικής, οικονομικής και θρησκευτικής επιρροής στην περιοχή των Βαλκανίων.
Bilal Erdoğan: Ο νεότερος εκφραστής της τουρκικής «soft power» στα Βαλκάνια μέσω πολιτισμικής διείσδυσης
Η ενεργή συμμετοχή του Bilal Erdoğan, γιου του Τούρκου προέδρου και μέλους του διοικητικού συμβουλίου του ιδρύματος, προσδίδει στο εγχείρημα όχι μόνο πολιτικό βάρος αλλά και συμβολικό κύρος, ενισχύοντας την εικόνα της Τουρκίας ως ηγέτη πολιτισμικής αναβίωσης και επιστημονικής παράδοσης στα Βαλκάνια. Μέσα από το πανεπιστημιακό δίκτυο του IBU και τη διασύνδεση με ερευνητικά ιδρύματα, η Τουρκία υλοποιεί μια μακρόπνοη στρατηγική διείσδυσης που συνδυάζει εκπαίδευση, πολιτισμό και θρησκεία, προκειμένου να διαμορφώσει τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.
Η αναφορά του Bilal Erdoğan στην «καρδιά της γεωγραφίας» αποκαλύπτει την ξεκάθαρη στρατηγική της Τουρκίας να εδραιώσει την επιρροή της στα Βαλκάνια μέσω πολιτισμικών και εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών μέσω δράσεων «soft power» που στοχεύουν στην ενίσχυση της ταυτότητας και της αυτοπεποίθησης των μουσουλμανικών κοινοτήτων της Βόρειας Μακεδονίας και του Κοσόβου, περιοχές με αυξημένη γεωστρατηγική σημασία για την Τουρκία.
Συμπερασματικό σχόλιο
Οι καταγγελίες Οκτσάλ για το Uluslararası Balkan Üniversitesi αποκαλύπτουν το βαθύ δίκτυο του AKP που μέσω αδιαφανών χρηματοδοτήσεων και «βιτρινών» εκπαιδευτικών ιδρυμάτων επιχειρεί να ελέγξει πολιτικά και ιδεολογικά τα Βαλκάνια.
Η εμπλοκή αμφιλεγόμενων πόρων, όπως της Halkbank, και η παράκαμψη κανονισμών υπογραμμίζουν τη στρατηγική χρησιμοποίηση του πανεπιστημίου ως εργαλείου επιρροής στη μετα-Ερντογανική εσωτερική σύγκρουση.
Το τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής εμφανίζεται ως τοπικός εκφραστής αυτής της στρατηγικής, λειτουργώντας όχι μόνο διπλωματικά αλλά και ως κόμβος χειραγώγησης τοπικών κοινοτήτων μέσω εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δικτύων.
Η αποκάλυψη αυτή επιβεβαιώνει πως η επιρροή της Άγκυρας στη Θράκη δεν είναι απλά διπλωματική αλλά δομημένη μέσα από ελεγχόμενους θεσμούς, με πολιτικές και γεωστρατηγικές προεκτάσεις που αφορούν την ανακατανομή ισχύος εντός του τουρκικού πολιτικού πεδίου και στα Βαλκάνια συνολικά.
