Απόρρητα δελτία της ΚΥΠ (23–28 Ιουλίου 1974) που ήρθαν στο φως, αποτυπώνουν με ωμό τρόπο την τραγική αστοχία του ελληνικού κράτους να διαχειριστεί την πληροφόρηση και την επικείμενη τουρκική στρατιωτική απειλή στην Κύπρο. Τα έγγραφα, αν και συχνά αποσπασματικά, αποκαλύπτουν:
🔺 Προειδοποιήσεις για απόβαση στην Αμμόχωστο, τις οποίες η ΚΥΠ αντιμετωπίζει ως πιθανή παραπλάνηση, την ώρα που τουρκικά αποβατικά κινούνται ανοιχτά.
🔺 Πληροφορίες για μαζική συγκέντρωση στρατευμάτων και ετοιμότητα δεύτερου κύματος εισβολής στις 24 και 25 Ιουλίου, με αναφορές σε ενίσχυση από μονάδες του εσωτερικού της Τουρκίας και κρυφή προώθηση τεθωρακισμένων προς την Καρπασία.
🔺 Αναφορές για σύμπραξη Βρετανών και Αμερικανών στην επιτήρηση και ενδεχόμενη συγκάλυψη των τουρκικών σχεδίων, με επίκεντρο την Σούδα και τις βάσεις Ακρωτηρίου.
🔺 Ανησυχία για κατάρρευση της κυπριακής άμυνας, την οποία η ΚΥΠ προσπαθεί να διαψεύσει ή να υποβαθμίσει, παρά τις ραδιοφωνικές αναφορές για φυγή μονάδων της Εθνικής Φρουράς και έλλειψη συντονισμού.
🔺 Εσωτερικό διχασμό εντός της Ελλάδας, καθώς ήδη από τις 25 Ιουλίου οι αναφορές δείχνουν πλήρη απραξία των ενόπλων δυνάμεων και “προειδοποίηση” για ενδεχόμενη τουρκική κατάληψη ολόκληρης της Κύπρου.
📌 Το πλέον ενδεικτικό: η ΚΥΠ στις 26 Ιουλίου, αναγνωρίζει πιθανότητα γενικής επίθεσης της Τουρκίας «μετά τις 28 του μηνός», επιβεβαιώνοντας πως οι αρμόδιες αρχές γνώριζαν αλλά δεν αντέδρασαν ούτε προετοιμάστηκαν κατάλληλα.
Αναδεικνύεται, τέλος, και το γεωπολιτικό κενό: Η Τουρκία φαίνεται να ενεργεί με την κάλυψη ή την ανοχή μεγάλων δυνάμεων, ενώ η Ελλάδα, διχασμένη και απομονωμένη διπλωματικά, οδηγείται σε στρατηγική παράλυση.
➡️ Τα έγγραφα αυτά φέρνουν στο φως όχι μόνο τις επιχειρησιακές αστοχίες, αλλά κυρίως μια κραυγαλέα στρατηγική αδράνεια που έκρινε την τύχη της Κύπρου για δεκαετίες.
Δελτία Πληροφοριών ΚΥΠ για την Κύπρο – Ιούλιος-Αύγουστος 1974
Η ΕΥΠ δημοσιοποιεί 58 απόρρητα δελτία για το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή
Με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) έδωσε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα 58 δελτία πληροφοριών που συνέταξε η τότε ΚΥΠ, κατά τους δραματικούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο του 1974.
Το υλικό συνιστά ένα ανεπεξέργαστο ημερολόγιο κρίσης, όπως καταγράφηκε από τις ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών εκείνης της περιόδου. Μέσα από τα δελτία αναδύονται εικόνες πολιτικής σύγχυσης, στρατηγικής αδράνειας και ανεπαρκούς αντίδρασης απέναντι στην επικείμενη και τελικά εκτελεσθείσα τουρκική εισβολή.
Ο Διοικητής της ΕΥΠ, κ. Θεμιστοκλής Δεμίρης, στην εισαγωγική του τοποθέτηση, χαρακτήρισε την πρωτοβουλία ως μια άσκηση εθνικής και υπηρεσιακής αυτογνωσίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη μελέτης του παρελθόντος μέσα από την οπτική της ίδιας της Υπηρεσίας.
Παράλληλα, ο καθηγητής του ΕΚΠΑ και γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, σε αναλυτικό του σημείωμα, τονίζει τη σημασία του υλικού για την ιστορική έρευνα, αναφέροντας πως σε συνδυασμό με άλλες πηγές, θα συμβάλει στην ανασύσταση της πλήρους εικόνας των γεγονότων.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που η ΕΥΠ προχωρά σε επίσημη αποδέσμευση αρχειακού της υλικού τέτοιας σημασίας. Όπως έγινε γνωστό, υπάρχουν σχέδια για ανάλογες πρωτοβουλίες στο μέλλον, ακόμη και για άλλες ευαίσθητες ιστορικές περιόδους.
📄 Το πλήρες υλικό, μαζί με τα συνοδευτικά κείμενα, είναι διαθέσιμο στους εξής συνδέσμους:
